F0B 64C4:4=3 - Franka Meijer

Transcriptie

58;<144;3
NR. 7 OKTOBER 2006 | FILMBEELD IS EEN UITGAVE VAN HET NEDERLANDS FONDS VOOR DE FILM EN VERSCHIJNT DRIE KEER PER JAAR
F0B
64C4:4=3
6A:MK6CL6GB:G96B:CIDB:G>HB6C
DK:G9:@G68=IK6C=:IHIDGN7D6G9
<4C7>38B27
B270E4=4=B;89?4=
I=DB=D;;B6CI:@:CIE6JAK:G=D:K:C
6I:9:?DC<9D:IK:GHA6<
K6CI=>[email protected]@"@DE:C=6<:C
>C:@:=DJIB6CDK:G
8::HK6C:9:/LDG9I9:
:><:CL>?H=:>9:C
9D8JB:CI6>G:EGD9J8I>:
9DDGO:II>C<HK:GBD<:C
7:9G:><94
>C=DJ9
IN ROULATIE
INTERVIEW MET ALEX
VAN WARMERDAM EN
TOM ERISMAN
04
17
Filmbeeld belicht drie maal per jaar
door het Filmfonds gesteunde projecten in alle categorieën van de Nederlandse film: Animatie, Kort, Experimenteel, Documentaire en Speelfilm.
Het maakproces wordt belicht, beleidskwesties komen aan de orde en
de prestaties worden bijgehouden.
Filmbeeld wordt gedrukt in een
oplage van 2100 exemplaren en verspreid onder scenaristen, regisseurs
en producenten, overheid en politiek,
branche- en belangenorganisaties en
de media. Suggesties en opmerkingen zijn welkom.
Als u dit blad nog niet thuis ontvangt
of als u iemand anders wilt opgeven,
dan kan dat via www.filmfonds.nl,
de button vindt u links onderin.
NL KORT
CEES VAN EDE EN DE
ONAFHANKELIJKE
DOCUMENTAIRESECTOR
06
20
ESTAFETTE-INTERVIEW:
GAMILA YLSTRAINEKE HOUTMAN
FRAGMENT: FOREVER
08
OVER DE EUROP
PRODUCTIE KRU
IN SPIJKE
22
DE VERVOERSC
VAN DE
SNEL
PESE COUISTOCHT
ERBROEK
CENTRALE
DIGITALE
LWEG: IIP
10
BINGER DOCUMENTARY
DIRECTORS COACHING
PROGRAM
13
24
ATE DE JONG BLIKT
TERUG OP THINKTANKKOPENHAGEN
27
OP DE SET VAN
ZWARTBOEK
14
FEITEN & CIJFERS
COLOFON EN
RECENSENTENSCORE
HET DAGBOEK: KARINA SMULDERS
Met acht speelfilms en een reeks documentaires is het aanbod
van Nederlandse films dit najaar gelukkig ruimer dan dit voorjaar.
Een film waar niemand omheen kan, is Zwartboek. De film werd
in Venetië door Screen Daily, Variety en de International Herald
Tribune omarmd. Een sfeertekening van de filmset van Paul Verhoeven in tekst en beeld krijgt u van Thom Hoffman in Op de set.
In Casestory leest u over de totstandkoming van die andere grote
internationale coproductie, Kruistocht in Spijkerbroek.
Filmer, schrijver en acteur Alex van Warmerdam vertelt in DuoInterview over zijn symbiotische samenwerking met cameraman
Tom Erisman tijdens het maken van de film Ober. In Bespiegeling beschrijft regisseur en producent Ate de Jong zijn observaties over Europese staatsteun en Europese filmpolitiek tijdens
ThinkTank in Kopenhagen. En hoofd documentaire van de NPS
Cees van Ede schetst in De Kwestie waarom juist de onafhankelijke documentaireproducenten in het nauw dreigen te komen
door het beleid en de veranderingen bij de publieke omroepen.
Filmbeeld # 8 kunt u eind januari 2007 verwachten.
•
Jonathan Mees
16
30
=027CA8C
Regie: Dana Nechushtan
Productie: Waterland Film & TV
Scenario: Franky Ribbens
Distributie: A-Film
Cast: Frank Lammers, Fedja van Huêt, Peggy Jane De Schepper
Taxichauffeur Dennis zit tot zijn nek toe in de schulden, waardoor hij verstrikt
raakt in een crimineel netwerk en ook alles verliest wat hem lief is. Dan ontvlamt
in hem een allesverzengend wraakgevoel. Oorlog in de straten van Amsterdam.
In roulatie: 12 oktober 2006
FILMBEELD • OKTOBER 2006
>CGDJA6I>:
SAMENSTELLING: FRANKA MEIJER
)
;>AB7::[email protected]>[email protected]>?O:G
6C>B6I>:
586=4AC744=3>50B8;4=C
24=CDAH
9D8JB:CI6>G:
:ME:G>B:CI::A
HE::A;>AB
B;'='
:AD8BC>27C8=B?89:4A1A>4:
Regie: Nathalie Alonso Casale
Scenario: José-Luis Alonso Hernandez en
Nathalie Alonso Casale
Productie: Fu Works, Titanic Productions
Distributie: Filmmuseum
Cast: Edgar Figner, Tatiana Tkatsch,
Angelika Nevolina
Verhaal over de nauwelijks bekende
sovjetcinema door de ogen van
Edgar Figner, een van de laatste
‘Gerauschmachers’. Over de verschillende
betekenissen van stilte. Er is stilte in de
geschiedenis van de geluidsopname in de
Russische cinema en er is stilte vanwege
de sociale en politieke insluiting waarin
Rusland voor bijna een eeuw verkeerde.
Regie en scenario: Frank van Geloven en
Edwin Visser
Productie: Lagestee Film
Distributie: Moonlight Films
Cast: Victoria Koblenko, Teun Kuilboer,
Kürt Rogiers
Kristel Lodema, een paranormaal begaafde
studente, gaat met een groep vrienden
naar een oude steenkolenmijn om het
manuscript op te halen van haar vader,
die net is overleden. In de mijn weigert de
lift dienst, waardoor de groep vast komt
te zitten. Een aantal vrienden oppert het
plan om met het Ouija-bord van Kristels
vader de geest van een oude ‘vuurman’ op
te roepen. Wat als een grap begint, mondt
uit in een nachtmerrie.
In roulatie: 7 september 2006
Regie: Ben Sombogaart
Productie: The Kasander Film Company
Scenario: William Haney (USA),
Jean-Claude van Rijckeghem (B) en
Chris Craps (B)
Distributie: Benelux Film Distribution
Cast: Joe Flynn, Stephanie Leonidas,
Jan Decleir en Emily Watson
De vijftienjarige Dolf gebruikt een
prototype van een tijdmachine en belandt
tegen zijn wil in de Middeleeuwen. Hij
wordt neergeslagen door overvallers,
maar wordt gered door de mooie en
stoere Jenne. Zij maakt deel uit van de
kinderkruistocht: achtduizend kinderen
op weg naar Jeruzalem om de stad te
bevrijden van de Arabieren. Dolf verdenkt
de charismatische leider van de kruistocht,
vader Anselmus, ervan dat hij hem
inzet als een pion in zijn verschrikkelijke
plannen.
In roulatie: 16 november 2006
redden haalt de leider van het verzet haar
over om een affaire met het hoofd van de
SD te beginnen. Ze wordt steeds verder
meegezogen in een dodelijk web van
dubbelspel en verraad.
Heren en eindigt als Koningin van de
Hemel. Deze controversiële uitersten
markeren de persoonlijke queeste van
de maakster naar de belangrijkste
Baar-Moeder van de wereld, Maria van
Nazareth, en de emoties en motieven van
de mensen die Maria aanbidden.
In roulatie: najaar 2006
FX[SA^\P]RT
foto Victor Arnolds
>14A
Regie en scenario: Alex van Warmerdam
Productie: Graniet Film
Distributie: A-Film
Cast: Alex van Warmerdam, Thekla
Reuten, Ariane Schluter, Pierre Bokma
Als de vijftigjarige ober Edgar genoeg
heeft van zijn miserabele bestaan
gaat hij letterlijk verhaal halen bij de
scenarioschrijver van zijn leven. Hij wil
geen lastige klanten meer, hij wil van zijn
vrouw af, hij wil een nieuwe vriendin en
nieuwe buren.
340;8=60=3F744;8=68=B<0;;
0A<B
Regie en scenario: Sander Francken
Productie: Sander Francken Film
Distributie: nnb
Door de ogen van twee special effect
experts (voor wie kleine wapens een vorm
van entertainment zijn), een beroemd
ontwerper (voor wie kleine wapens
een bron van schoonheid zijn) en een
vooraanstaand journalist die over illegale
transacties publiceert, ontdekt de kijker
hoe de in rijke landen geproduceerde
wapens er de oorzaak van zijn dat het
leven van een groeiend aantal mensen in
ontwikkelingslanden geruïneerd wordt.
In roulatie: n.n.b. (verwacht: eind van het jaar)
74C?00A3E0=B8=C4A:;00B
(re-release)
Regie: Mischa Kamp
Productie: Bos Bros Film & TV Productions
Scenario: Tamara Bos
Distributie: Warner Bros
Cast: Jan Decleir, Betty Schuurman,
Anneke Blok, Mamoun Elyounoussi
Het Chinese meisje Winky leert voor het
eerst het sinterklaasfeest kennen.
C743DC27C>D27
Regie en scenario: Ulrike Helmer
Productie: Egmond Film & TV
Distributie: nnb
The Dutch Touch gaat over muziek, hiphop
en leven. Brainpower, The Anonymous
Mis, Loyd the Homeboy, Extince, Double
Deuce en de Rijmschutter nemen je mee in
het verhaal van hiphop in Nederland.
In roulatie: december 2006
IF0AC1>4:
Regie: Paul Verhoeven
Productie: Fu Works
Scenario: Gerard Soeteman en Paul
Verhoeven
Distributie: A-Film
Cast: Carice van Houten, Thom Hoffman,
Halina Reijn, Derek de Lint, Johnny de Mol,
Michiel Huisman
Een jonge joodse vrouw sluit zich aan
bij het Haagse verzet. Om zijn zoon te
5>A4E4A
Regie en scenario: Heddy Honigmann
Productie: Cobos Films
Distributie: Cinema Delicatessen
De mysterieuze schoonheid, de kalmte en
de troostende werking van de bijzondere
Parijse begraafplaats Père-Lachaise door
de ogen van mensen van vlees en bloed.
Gaandeweg wordt zichtbaar en voelbaar
hoe de begraafplaats niet alleen een
laatste rustplaats is voor de doden, maar
vooral een plek waar de levenden vrede en
zelfs inspiratie kunnen vinden.
0E4<0A80
Regie en scenario: Nouchka van Brakel
Distributie: Cinemien
De fabelachtige carrière van een jong
meisje dat begint als Dienstmaagd des
In Roulatie belicht een selectie van Nederlandse
producties die de komende maanden worden
uitgebracht. Alle roulatiedata zijn onder voorbehoud.
Regie: Jean van de Velde
Productie: M4all
Scenario: Jean van de Velde en Maarten
Lebens
Distributie: Independent Films
Cast: Daniel Boissevain, Marcel Hensema
Als de jonge Koos van Dijk op zoek is naar
een podiumact voor zijn pas geopende
café, ontmoet hij de nog onbekende
Herman Brood met wie het liefde op het
eerste gezicht is. Samen vertrekken ze
naar Amerika om hun geluk te beproeven.
Een film over een unieke vriendschap in
een setting van sex, drugs en rock-’n-roll.
*
[email protected]
SAMENSTELLING: FRANKA MEIJER
>C9:O:GJ7G>:@K>C9IJ::CH:A:8I>:K6CC:9:GA6C9H:;>ABH:C;>[email protected]:GH
9>:K6C6;6EG>A'%%+>C9:EG>?O:CK>:A:CDE7J>I:CA6C9H:;:HI>K6AH#K:G9:G/
@6G>CK6C<>AHIDK:G=66GBDD>HI:C:9:GA6C9H:;>AB:C9:6<:C96B:I
7:A6C<G>[email protected]:;:HI>K6AH>C7>CC:C":C7J>I:CA6C9#
=434A;0=3B458;<B4=
58;<<0:4AB8=34?A89I4=
• Grand REMI Award voor
Beste Bioscoopfilm
April 2006, Houston International Film Festival (VS)
• 2x Special Jury Award
Leef!
Knetter
+
(speelfilm)
Regie: Martin Koolhoven
Productie: Lemming Film
Mei 2006, Leeds Young
People’s Film Festival
(Engeland)
• Young Audience Award voor
Beste Film
Juni 2006, Zlin International
Film Festival for Children and
Youth (Tsjechië)
• Award van de Internationale
Expert Jury voor Beste Film
• Award van de Internationale
Kinderjury voor Beste Film
• Award van de Oecumenische
Jury
Don
(speelfilm)
Regie: Arend Steenbergen
Juli 2006, Montevideo
Divercine Film Festival
(Uruguay)
• Prize of the Children’s Jury
Johan
(speelfilm)
Regie: Nicole van Kilsdonk
April 2006, Houston International Film Festival (VS)
(speelfilm)
Regie: Willem van de Sande
Bakhuyzen
Productie: IdtV Film
April 2006, Lecce European
Cinema Festival (Italië)
• Best Cinematography Award
Festival (Zwitserland)
• Audience Prize
Een ingewikkeld Verhaal,
eenvoudig verteld
Voices of Bam
(documentaire)
Regie: Aliona van der Horst en
Maasja Ooms
Productie: Zeppers Film & TV
April 2006, Nyon Festival
Vision du Réel (Zwitserland)
• Prijs van de Interreligieuze
Jury
Mei 2006, Tribeca Film
Festival New York (VS)
• Speciale Documentaire Jury
Prijs
(speelfilm)
Regie: Jaap van Heusden
Productie: Nederlandse Film
en Televisie Academie
Juni 2006, Tel Aviv
International Student Film
Festival (Israël)
• Award voor Best Screenplay
Teddy
Lepel
(speelfilm)
Regie: Willem van de Sande
Bakhuyzen
Productie: Lemming Film
Mei 2006, Giffoni Hollywood
Film Festival (VS)
• Jongeren Jury Award in de
categorie Reach the Sky
(animatie)
Regie: André Bergs
Productie: il Luster
Productions
April 2006, Festival
International du Film
d’Aubange (Frankrijk)
• Prijs voor Beste Animatiefilm
Off Screen
(speelfilm)
Regie: Pieter Kuijpers
Productie: Rinkel Film & TV
Productions
Co-producent: VPRO
Television, Another Dimension
of an Idea (België)
Maart/april 2006, Philadelphia
Film Festival (VS)
• Jury Prize voor Best Feature
Film
Dilemma
(korte film)
Regie: Boris Paval Conen
Productie: 24FPS Features
Juli 2006, Neuchâtel
International Fantastic Film
Dreaming by Numbers
(documentaire)
Regie: Anna Bucchetti
Productie: Armadillo Film
Mei 2006, Perm International
Documentaire Festival
Flahertiana (Rusland)
• Juryprijs
Mei 2006, Warschau Planete
Doc Review (Polen)
• Millennium Award
Juni 2006, Napels Film
Festival (Italië)
• Vesuvio Award voor Beste
Lange Documentaire
• Premio Ateneapoli, prijs van
filmstudenten en filmdocenten
34<>>8BC4=434A;0=3B458;<
Karin van Gilst,
voormalig hoofdredacteur van Intermediair,
nu hoofdredacteur
van Viva: ‘Soldaat
van Oranje is wel de
ultieme Nederlandse
film. Het was niet voor
niets de doorbraak van Paul Verhoeven. Ik
was dertien toen de film uitkwam en heb
’m inmiddels wel tien keer gezien. Het is
echt Nederlands, het ultieme Nederlandgevoel en een tijdsbeeld. De muziek is
bijna een volkslied: als ik in het buitenland ben, denk ik niet aan het Wilhelmus,
maar aan deze muziek, zoals in de scène
met Rutger Hauer voor op de boot. Verder
vond ik andere films uit deze tijd − eind
jaren zeventig, begin jaren tachtig − zoals
Ciske de Rat en Het Meisje met het rode
Haar ook goed, ook vanwege die typisch
Nederlandse thematiek. Spoorloos van
George Sluizer was een verassend goede
film, met een scène die je de rest van je
leven niet meer vergeet: dat je op een
benzinestation staat en iemand nooit
meer terugkomt. Films uit deze periode
hebben veel indruk gemaakt. Ik begon
toen interesse te krijgen in films. Ze
raakten mij en ik vergeet ze nooit meer.
Nu is Nederland een volwassen filmland,
met andere thema’s, meer intermenselijk.
Ik ben een echte filmfanaat: De Poolse
Bruid, Cloaca, Simon, allemaal prachtige
films. Maar Soldaat van Oranje zou ik
nóg wel tien keer kunnen zien, bij andere
films heb ik dat niet. Deze film hakt er het
meest in, zoals je eerste zoen of je eerste
keer.’
064=30
Dit is een selectie.
De volledige
festivalkalender kan
op aanvraag worden
toegezonden door
Holland Film. Stuur een
e-mail naar:
[email protected]
10 - 21 okt
Gent International Film
Festival (België)
:>AC=84DFB
=55=84DFB
Openings- en slotfilm
Het Nederlands Film Festival dat van 27
september tot en met 6 oktober plaatsvindt
in Utrecht, opent dit jaar met Ober, de
nieuwste film van Alex van Warmerdam. De
première vindt plaats in de Stadsschouwburg
in Utrecht. 28 september gaat de film in het
hele land in roulatie. Het festival sluit op 5
oktober met Forever van Heddy Honigmann,
de documentairemaakster die onlangs werd
bekroond met de Van Praag Prijs van het
Humanistische Verbond. Op 12 oktober brengt
Cinema Delicatessen de documentaire uit in de
filmtheaters. (Zie ook In Roulatie, pagina 4-5, en
Fragment, pagina 22-23)
12 - 20 okt
Pusan International Film
Festival (Zuid-Korea)
18 okt - 2 nov
London International
Film Festival (Engeland)
22 - 29 okt
Cinekid Children’s Film,
TV and New Media
Festival Amsterdam
(Nederland)
30 okt - 5 nov
Sheffield International
Documentary Film
Festival (Engeland)
1 - 5 nov
Holland Animation Film
Festival (Nederland)
2 - 12 nov
Los Angeles
International Film
Festival AFI Fest (VS)
8 - 12 nov
New York Film and
Video Festival Margaret
Mead (VS)
16 - 25 nov
Mannheim-Heidelberg
International Film
Festival (Duitsland)
23 nov - 3 dec
International
Documentary Festival
Amsterdam (Nederland)
19 - 28 jan 2007
Angers International
Film Festival Premiers
Plans (Frankrijk)
19 - 29 jan
Sundance International
Film Festival (VS)
24 jan - 4 feb
International Film
Festival Rotterdam
In the Picture (1)
Het Nederlands Film Festival presenteert
in samenwerking met het ministerie van
Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit en
Kasteel Groeneveld een filmprogramma waarin
de verhouding tussen stad en platteland,
landbouw en natuur, mens en dier en natuur
en samenleving centraal staat. Het programma
toont ruim twintig speelfilms, korte films
en documentaires. In première gaat onder
andere Tiengemeten 2001-2006 (Digna Sinke)
over het gelijknamige eiland, waar welvarend
landbouwgebied wordt omgezet in recreatieve
natuur. Ook de films Op de Grens van Peter
Delpeut, Tussenland van Eugenie Jansen, Lapje
Grond van Ben van Lieshout en Het geheim
van Ossenisse van Hans Heijen zijn te zien.
Op zondag 1 oktober wordt een selectie uit
het programma vertoond op het Groeneveld
Festival in Kasteel Groeneveld, waar tevens
gesprekken met de makers plaatsvinden.
In the Picture (2)
Carel Struycken speciale gast
Binnenkort gaan er twee Nederlandse
horrorfilms in première: Doodeind en SL8N8.
Voor het NFF reden dit als speciaal onderdeel
in het programma op te nemen: nederhorror
en andere vreemde verschijnselen. Het
nederhorrorprogramma opent met de
wereldpremière van SL8N8, het debuut van
Edwin Visser en Frank van Geloven, en speciale
gast is Carel Struycken. De Nederlandse
acteur die door zijn rol als Lurch in The
Adams Family een boegbeeld is geworden,
leidt filmvertoningen in en neemt deel aan
een gesprek met de jonge filmmakers die
verantwoordelijk zijn voor de huidige golf
aan nederhorrorproducties. Een tweede
premièrefilm is Horizonica van Ramon Etman,
het grootste volledig door vrijwilligers gedragen
filmproject in de Nederlandse geschiedenis. De
film gaat over twee groepen studenten die in
het bos gedropt worden en met een minimum
aan spullen de bewoonde wereld terug
moeten vinden. Ze weten echter niet dat zich
razendsnel een vreselijk virus verspreidt, dat
al het kwade in de mens naar boven roept.
Johanna ter Steege Gast van het Jaar
Spoorloos, J’entend plus la guitare, Sweet
Emma, dear Böbe, Paradise Road, Een Vrouw
van het Noorden, Guernsey. Met een uitgebreid
retrospectief brengt het NFF een eerbetoon aan
de Nederlandse actrice Johanna ter Steege. De
films worden door de actrice zelf ingeleid en na
afloop gaat ze in gesprek met het publiek. In
talkshows en gesprekken spreekt Ter Steege
met aanwezige Nederlandse en buitenlandse
tegenspelers en regisseurs over haar loopbaan.
Ook is ze te gast in het programma Eten bij
de Bios waar ze haar favoriete filmfragmenten
presenteert. Tevens speelt ze een belangrijke
rol in de masterclass acteren van het Binger
Filmlab door de befaamde acteercoach Judith
Weston, waar ze haar ervaringen zal delen
met jong Nederlands talent.
Bron: www.filmfestival.nl
=84DF58;<?A>6A0<<0
De VPRO en de Volkskrant gaan vanaf januari
2007 een wekelijks filmprogramma maken.
Het programma zal gericht zijn op het aanbod
van nieuwe films in de bioscoop, op dvd of
op televisie. De aandacht zal gericht zijn op
Hollywood-producties en arthouse flms uit
alle delen van de wereld. Het programma – er
staan 35 uitzendingen gepland – wordt vanaf
januari 2007 elke maandagavond uitgezonden
op Nederland 2. Daarnaast zullen de VPRO en
de Volkskrant filmjournaals verzorgen vanaf
het Nederland Films Festival, het IDFA in
Amsterdam, het Internationaal Film Festival
Rotterdam en het festival van Cannes. Deze
uitzendingen zijn op Nederland 3 te zien.
Ook is de VPRO in september begonnen met
radio-uitzendingen van Cinema.nl, met elke
vrijdagavond een vraaggesprek met iemand
uit de filmsector. Bron: www.cinema.nl
44ABC470;5900A6>43E>>A
58;<7D8I4=
Na een terugval in 2005 is het bezoekersaantal
in het eerste halfjaar van 2006 weer gestegen.
Het bezoek aan de zeventien grootste
filmtheaters steeg in de eerste helft van dit
jaar ten opzichte van dezelfde periode vorig
jaar met acht procent van 541.450 naar 584.910
bezoekers. Landelijk stond de teller voor alle
bioscopen en theaters na 26 weken op plus vier
procent. Vooral buiten de vier grote steden lijkt
de groei door te zetten. De verwachtingen voor
de tweede helft van 2006 zijn positief, met films
als Volver (Pedro Almodóvar) en Ober (Alex
van Warmerdam).
=434A;0=3B>=;8=458;<54BC8E0;
Het Nederlands Online Film Festival (NOFF)
is het nieuwe virtuele festival waar korte
films in de categorieën drama, documentaire,
experimenteel, animatie en interactief tot dertig
minuten vertoond worden. Het NOFF is een
initiatief van het Nederlands Film Festival.
Vanaf 1 september staat het hele programma
on line en kan het publiek een stem uitbrengen
op de vertoonde films. Tijdens het Nederlands
Film Festival strijden de drie hoogst genoteerde
films op www.noff.nl om de NOFF Publieksprijs.
Een vakjury van filmen internetprofessionals
beoordeelt de geselecteerde films en bekroont
de winnaar met de NOFF Juryprijs. De winnaars
van de NOFF Publieksprijs en NOFF Juryprijs
worden bekendgemaakt en vertoond op
5 oktober 2006, de laatste dag van het NFF,
met vertoning van de winnende films. Aan
beide prijzen is een geldbedrag verbonden
van 2500 euro. Bron: www.noff.nl
54BC8E0;
,
:HI6;:II:
TEKST: GAMILA YLSTRA • FOTOGRAFIE: YVONNE WITTE
-
;454=
2><?0BB84
Wat dreef je tot filmmaker?
‘Boeken. Op m’n zestiende las ik er vijf
per week. Maar ik wilde ook het leven
zelf: jongens, schooldrama’s, wat gebeurt
er om me heen? Hebben wij betekenis of
kennen wij onszelf betekenis toe? Ik zocht
de verheviging van romans in het dagelijkse leven. De eerste film die grote indruk
op me maakte was Last Tango in Paris. Ik
zag een prachtige Marlon Brando en Maria
Schneider en verlangde naar hun levens.
Verlangen is het sleutelwoord.’
regisseren van documentaires over buitenlandse kinderen in Nederland. Ik dacht
inmiddels: ik begin klein, dan hoeft het
nog niet zo ambitieus te zijn. Zo bouwde
ik zelfvertrouwen op. Na Diogenes kon
ik een dramaserie maken. Een droom!
Samen met Sjoerd Kuyper ontwikkelden
we De Freules. Het ontstond uit een eigen
verhaal, met eigen karakters. Adèle, een
van de freules, gespeeld door Karen van
Holst Pellekaan, was op mijzelf geënt. Een
assertief type dat geregeld in verwarring
raakt.’
Hoe ben je begonnen?
‘Na de filmacademie wilde ik een indrukwekkend debuut maken. Geen producent
die me toen de weg wees. Gelukkig was
ik ook cameravrouw, waardoor ik mezelf
kon onderhouden. Bij de televisie begon ik
bij de jeugdafdeling van de VPRO met het
Wat is belangrijk in je werk als
regisseur?
‘Gevoel, compassie, menselijk onvermogen, dapperheid, verhalen, humor, schoonheid, het goede en het ware. Maar ook het
irritante, “slick”-heid, grenzen, en waar
liggen die? Nieuwsgierigheid. Waar is
God? Waarom is ’ie volgens veel mensen
zo nodig? Zonder persoonlijke betrokkenheid kan ik geen film of televisie maken.
Elke film is er om een gevoel over te dragen. Wat is de essentie: van de scène,
van de karakters, van de film? Polleke,
bijvoorbeeld, draagt de bitterheid van
een onmogelijke liefde tussen kinderen
van elf en twaalf. Met de VPRO-serie De
Toekomst, die ik onlangs heb gemaakt als
eindredacteur, kon ik iets doen met mijn
woede over de dood van Theo van Gogh.
Hoe moet ik deze maatschappij nu plaatsen? Kan ik mijn eigen toekomst beïnvloeden? Wat zegt de verwachte toekomst
over het heden? Nu ben ik weer toe aan
drama, aan verbeelding, aan een bijzondere visualisering. Aan publiek dat
meegevoerd wil worden.’
Gamila Ylstra was in de jaren negentig hoofd van de afdeling Film bij
het ministerie van OCW en projectleider filmstimuleringsbeleid bij het
ministerie van EZ. In die functies was
zij medeverantwoordelijk voor de
oprichting van het huidige Filmfonds.
Van 1999 tot 2004 was zij de eerste
directeur van Fine. Sindsdien is ze
programmaleider televisie bij de NPS.
HET FILM- EN TELEVISIEWERK VAN REGISSEUR
INEKE HOUTMAN IS STERK PERSOONLIJK
.
GETEKEND. HET MAG DAN OOK NIET
VERWONDEREN DAT ZE HET OPNEEMT VOOR
EIGENWIJS EN PRIKKELEND AUTEURSDRAMA.
NPS-PROGRAMMALEIDER GAMILA YLSTRA
SPRAK MET HAAR.
Je maakt speelfilms én televisie?
Wat zijn overeenkomsten en
verschillen?
‘Kwaliteit zie ik in beide vormen. Bioscoop heeft minder actualiteitswaarde en
televisie is meer een wegwerpmedium.
Veel series die op andere series lijken.
Imitatie van imitatie. Lef blijft belangrijk.
Daarin moet de publieke omroep zich ook
van de commerciëlen blijven onderscheiden. Ik ben blij dat de publieke omroep
voor speelfilms en Telefilms in de nieuwe
uitzendschema’s goede plekken heeft gecreëerd. Voor jeugd is de situatie na 2007
beroerd. Er is geen continuïteit gecreeerd. Een goed slot voor jeugddrama met
voldoende budget is er niet! Bovendien
dreigt auteursdrama dat niet binnen de
nieuwe netwerkprofielen en slots past,
buiten de boot te vallen. De keuze tussen
eigenwijs drama en een politie- of andere
formatserie is kennelijk snel gemaakt.
De diversiteit neemt af, waardoor hiaten
ontstaan in de programmering. Er moeten
slots blijven voor uitdagende en prikkelende producties! Dat bepaalt de kwaliteit
van de publieke omroep.
Speelfilms komen niet tot stand zonder
omroepgeld. Dit geeft Hilversum een te
grote invloed op wat er gemaakt wordt
voor de bioscoop en hoe. Dat wringt, want
een bloeiende cultuur staat of valt bij een
voorhoede die eigen ideeën op een eigen,
bijzondere manier vorm geeft. Shouf Shouf
Habibi! was een nieuw soort drama met
Marokkaanse Nederlanders. Er werd
getwijfeld of de film wel zou lopen. Nu
is het een goedlopende televisieserie.
Eddy Terstall kon met moeite een omroep
vinden voor Simon. Uiteindelijk werd het
Dit is het zevende interview in
de rubriek Estafette, waarin filmmakers elkaars passie, drijfveren
en werkwijze blootleggen.
een succes. Beide films zijn relevant:
de eerste voor de integratieproblematiek,
de tweede voor de euthanasiediscussie.
Bij televisie is Jiskefet een voorbeeld. Het
is ontspanning via raar, prikkelend drama.
Het ontstond dankzij een aantal enthousiaste jongens. Roelof Kiers gaf hen de
kans. Van tevoren weet niemand wat
succes zal boeken. Daarom moet je blijven
investeren in wat tússen slots, uitzendschema’s en kijkerprofielen in hangt. Goed
drama groeit vanuit eigenwijsheid en
doorzettingsvermogen.’
•
Ineke Houtman is regisseur. Ze maakte
televisieprogramma’s voor onder meer de
VPRO, waaronder Diogenes, De Freules
en, dit jaar, De Toekomst. Daarnaast regisseerde ze veelvuldig bekroonde speelfilms
als Madelief, Polleke en Stille Nacht.
86H:HIDGN
TEKST: FRANKA MEIJER • BEELD: BENELUX FILM DISTRIBUTION
A>=3A48I4=3
28A2DB
NEGEN JAAR GELEDEN BEGONNEN REGISSEUR BEN SOMBOGAART
EN PRODUCENT KEES KASANDER AAN DE VERFILMING VAN KRUISTOCHT IN SPIJKERBROEK, HET BEROEMDE JEUGDBOEK VAN THEA
BECKMAN. KEES KASANDER OVER DE TOTSTANDKOMING VAN DEZE
&%
EUROPESE COPRODUCTIE: OVER AFGELEGEN DRAAILOCATIES EN
BUITENLANDSE CO-FINANCIERS.
½=
a zijn verfilming van
Abeltje, kwam Ben
Sombogaart met het
plan Kruistocht in
spijkerbroek te verfilmen.’ Met de postproductie van de film nog in volle gang,
vertelt producent Kees Kasander over
zijn laatste, bijna voltooide project.
‘Ik kende het boek zelf niet, maar op
vakantie heb ik het gelezen en ik was
meteen enthousiast.’ In het beroemde
jeugdboek van Thea Beckman laat de
vijftienjarige Dolf zich terugflitsen in de
tijd. Hij belandt in Duitsland in 1212,
op het moment dat de legendarische
kinderkruistocht voorbijtrekt. Dolf
schaart zich bij de duizenden kinderen
op weg naar het Heilige Land om Jeruzalem te redden uit de handen van
de Arabieren. De leider van de tocht,
vader Anselmus, blijkt echter heel
andere plannen te hebben. Kruistocht
in spijkerbroek verscheen begin jaren
zeventig en was – met uitgaven in
onder meer België, Duitsland, Spanje
en Amerika – een succes in binnen- en
buitenland. Voor de film zou dus ook
een groot publiek kunnen bestaan,
dacht Kasander. Na zijn vakantie belde
hij uitgeverij Lemniscaat voor de, toen
nog vrije, rechten. De volgende stap,
het schrijven van het scenario, bleek
ingewikkelder. Thea Beckman (overleden in 2004) was niet tevreden met
het scenario, waarin Dolf een Amerikaanse wees was die lid was van een
bende. Het werd door twee Belgische
en een Amerikaanse scenarist radicaal
herschreven tot zijn huidige vorm. ‘Het
boek is een “en toen en toen-verhaal”.
Voor een film moeten personages een
ontwikkeling doormaken’, vertelt Kasander. ‘Om de spanning te verhogen, is
er bovendien een nieuwe structuur in
aangebracht, waarin ook het heden af
en toe voorbijkomt.’
Een specialist in Europese coproductie, zo kan Kees Kasander zich na
jarenlange ervaring met recht noemen.
99 procent van zijn films wordt op deze
manier gefinancierd. De verfilming van
Kruistocht pakte hij groots aan. Het
budget van 10,5 miljoen euro werd bijeengebracht door The Kasander Film
Company in Nederland (12 procent),
Inuit Pictures in Duitsland (28 procent), Marmont in België (25 procent),
Kasander Production Ltd in Engeland
(14 procent), Focus Film in Hongarije
(11 procent) en Delux in Luxemburg
(10 procent, puur financiële partner).
Bijna negentig procent van het budget
is met andere woorden uit het buitenland gehaald. Dat, zegt Kasander, is
het voordeel van een Engelstalige film,
die heeft een internationaal potentieel.
‘Zo’n film kun je hier niet maken. In
Nederland kom je nooit aan een zo’n
bedrag.’
Het uitgangspunt bij het zoeken naar
coproducerende landen was dat deze
zouden voorzien in de behoeften van
de filmmakers: ‘De film speelt zich
bijvoorbeeld bijna helemaal buiten af,
dat is het specifieke aan deze film. We
zochten naar afgelegen landschappen
en vonden die onder andere in Duitsland en Luxemburg. Engeland lag daarnaast voor de hand om er de kinderen
te casten. Ik heb daar al sinds 1984 een
kantoor. In België heb ik een kantoor
opgezet, zodat er niet te veel geld aan
de strijkstok zou blijven hangen. Met
de meeste producenten uit de andere
landen had ik al eerder samengewerkt.’
Ondanks zijn jarenlange ervaring was
het ook voor Kasander een moeilijke
klus om de financiering van Kruistocht
in Spijkerbroek rond te krijgen. Geld uit
Nederland kwam van het Nederlands
Fonds voor de Film, het Rotterdams
Filmfonds en het CoBO-fonds, dankzij
de participatie van de AVRO. De coproducenten regelden de geldstroom
in eigen land. Bovendien is van maar
liefst vier verschillende Europese belastingmaatregelen gebruik gemaakt.
Bijvoorbeeld van de nieuwe tax shelterwetgeving in België, die investeerders
een aantrekkelijke belastingvrijstelling
oplevert wanneer zij investeren in een
filmproductie. En van een Britse tax
deal en een soortgelijke maatregel die
onlangs ook in Hongarije is geïntroduceerd, waarbij filmmakers een bepaald
deel van het budget vergoed krijgen als
ze in een van beide landen iets doen in
de filmindustrie. Verder kwam er geld
van Duitse fondsen als MDM, Berlin-
puzzelen en rommelen tot het allemaal
in orde is en er komen veel advocaten
en dossiers bij kijken. Het duurt maanden en het kost je negentig procent
van je tijd. Je wordt er mesjoche van.
Niet veel mensen zijn in staat om zo te
werken, maar er is geen alternatief of
oplossing.’
‘NIET VEEL MENSEN ZIJN IN STAAT
OM ZO TE WERKEN, MAAR ER IS
GEEN ALTERNATIEF OF OPLOSSING’
Brandenburg en FFA en het Vlaamse
Filmfonds. Uit Nederland en Amerika
stapten twee risicodragende financiers
in, die op basis van te verwachte verkopen een lening verstrekten waarmee
het financieringstekort gedekt kon
worden. Al met al een zeer complexe
financiering. ‘Je moet aan een hoop
voorwaarden voldoen, in elk land is het
anders’, zegt Kasander. ‘De fondsen
moeten op elkaar aansluiten, een bepaald gedeelte van de cast moest Duits
zijn, omdat België ook een grote bijdrage heeft geleverd, zitten er ook
vrij veel Belgische elementen in de film
en zaten er Belgen in de crew. Het is
Ook de draaiperiode bleek geen sinecure. Met gevoel voor drama kenschetst
Kasander het filmen in Nederland, België, Duitsland, Luxemburg, Kroatië en
Engeland als ‘een legeroefening, een
circus, een rondreizend circus’. ‘We wilden niet de bewoonde wereld in beeld
krijgen, dus moesten we er ver buiten
gaan zitten. Gelukkig was er een basiskamp waar alles was, dat was echt
de redding. Vanaf daar moest je in vijf
à tien minuten naar de set kunnen lopen.’ De vaste crew bestond uit twintig
leden, onder wie de Nederlandse regisseur, producent, cameraman, visagiste
en haarstyliste, de vaste cast uit veertig
kinderen. Samen reisden zij naar de
verschillende draailocaties, waar lokale
medewerkers en figuranten zich bij hen
voegden. In totaal waren er vijfhonderd
mensen bij de filmopnames betrokken.
‘Logistiek was het een hele onderneming. Elke beweging moest goed
georganiseerd worden, anders werd
het een rotzooi.’ Zoveel nationaliteiten
op de set, dat zorgde voor de nodige
complicaties. ‘Het was verschrikkelijk
moeilijk, nog los van alle taalproblemen.
Maar we zijn er inmiddels aan gewend
en we kunnen ermee omgaan.’
Door het vele reizen, het draaien in
het buitenland en de coproducenten
die betaald moeten worden, is het geen
goedkope manier om een film te maken.
Bovendien, zegt Kasander, kun je nooit
zo effectief zijn als je zou willen en
word je soms gedwongen bepaalde
acteurs of crewleden te nemen. ‘Net
zoals wij niet ook zitten te wachten
op een filmmaker uit Turkije, zitten
andere landen niet op ons te wachten.
Onze grote zwakte ten opzichte van
het buitenland is dat we zo weinig geld
meebrengen. Bij Kruistocht hebben
Ben en ik het laatste woord, maar deelnemende landen proberen wel invloed
uit te oefenen. En onze positie is daarbij
niet sterk, omdat we minder geld inbrengen.’ Zit er eigenlijk wel een
voordeel aan coproduceren? Kasander:
&&
:AD8BC>27C8=
B?89:4A1A>4: 2adbPSTX]9TP]b
Producent: The Kasander Film
Company
Regie: Ben Sombogaart
Scenario: William Haney, Jean-Claude
van Rijckeghem en Chris Craps
Camera: Reinier van Brummelen
Geluid: Maurice Hillier
Montage: Herman P. Koerts
Cast: Joe Flynn (UK) als Dolf, Stephanie
Leonidas (UK) als Jenne, Emily Watson
(UK) als Mary Vega, Jan Decleir (België)
als Count of Rottweil en Michael Culkin
(UK) als Anselmus
Omroep: AVRO
&'
‘HET ENIGE VOORDEEL VAN COPRODUCEREN
IS EIGENLIJK DAT HET GELD OPLEVERT’
‘Je hebt het nodig om op budget te
komen, om een film gefinancierd te
krijgen. Het enige voordeel is eigenlijk
dat het geld oplevert.’
Er is meer geld nodig om internationaal te kunnen werken, dat moge
wel duidelijk zijn. Kasander: ‘Het zou
prettig zijn als er meer uitwisseling
mogelijk is. Als België een bedrag in
een Nederlandse film inlegt, moet dat
andersom ook kunnen.’ Oud-staatssecretaris Medy van der Laan van
OC&W schreef in mei in haar brief over
het filmbeleid dat de Nederlandse filmindustrie voornamelijk nationaal georienteerd is. Waarom, denkt Kasander,
wordt er zo weinig gecoproduceerd?
‘Veel mensen zijn nog te schuchter’,
meent de producent. ‘Bij veel makers houdt het op als het Filmfonds
de aanvraag afwijst. Maar als je een
goed project hebt, moet je zeker gaan
coproduceren.’ Zou het de positie van
de Nederlandse film en filmmakers in
het buitenland versterken als, zoals
Van der Laan in haar brief ook schreef,
er meer aanvragen worden gedaan bij
Eurimages, het coproductiefonds van
de Raad van Europa? Kasander is ronduit negatief over dit Europese fonds:
‘Eurimages is een erg politieke aangelegenheid, waarbij grote landen de
dienst uitmaken. De voorwaarden en
reglementen zijn misdadig te noemen.
Ik denk dat we moeten stoppen met
Eurimages.’ De Nederlandse bijdrage
aan Eurimages kan volgens hem beter
besteed worden aan producenten die
de stap naar het buitenland willen maken. De preproductiekosten zijn voor
beginnende producenten vaak te hoog,
waardoor het onmogelijk is een goede
structuur op te zetten. Kasander:
‘Alleen al de advocatenkosten lopen
in de tienduizenden euro’s. Tel daarbij
op de kosten voor reizen en verblijven,
casting, rewrites en voordat je het
weet ben je 250 duizend euro verder.
Het Eurimages-geld zou daarvoor
gebruikt moeten worden!’
Filmmakers die de stap willen wagen,
hebben veel te doen. Relaties opbouwen, zegt Kasander, is erg belangrijk.
‘Dat doe je niet door te e-mailen, maar
door op reis te gaan. Veel vliegen en
treinen, zeg ik altijd.’ Zijn advies: ‘Ga
op zoek naar nuttige coproducenten.
Let er wel op dat je niet te veel invloed
verliest op inhoud, cast en dergelijke.
Bovendien moet je een sterk uitgangspunt hebben. Niet een typisch Nederlands onderwerp, daar zit niemand op
te wachten.’
Er zijn nog maar weinig Engelstalige
Nederlandse films gemaakt, maar
volgens Kasander kunnen die wel
degelijk succesvol zijn: ‘Twee soorten
films werken in het buitenland: films
die een groot publiek kunnen bereiken,
bijvoorbeeld familiefilms, zoals Kruistocht in Spijkerbroek, en unieke, bijzondere films, die iets laten zien wat je
nog nooit gezien hebt, die ergens over
gaan, die je uitdagen. Alles wat tussen
deze twee zit, werkt niet. Er is geen
behoefte aan nog meer thrillers en komedies, die worden al te veel gemaakt.’
Producenten, zegt hij, moeten op zoek
gaan naar het absurde, het originele,
het bijzondere. ‘Als het internationale
erkenning krijgt, uitkomt in tien landen, te zien is op dertig festivals, dan
heb je het goed gedaan.’
•
1D8C4=34
A464;<00C
&(
DOCUMENTAIREMAKER MARTIJN DE GROOT OVER
DE BINGER-WORKSHOP DIE HIJ DIT JAAR VOLGDE.
Het Documentary Directors Coaching Program van het
Binger Filminstituut laat tien internationale regisseurs
deelnemen met een eigen documentaireproject. Doel van
het programma is om het documentaireproject gedurende
de cursus te realiseren. Verspreid over het jaar zijn er drie
workshops van een week die aansluiten op het traject van
een ‘documentaire in wording’.
Het begint met de workshop Scenario die wordt gegeven
door John Appel. In diverse sessies geven de cursisten
feedback op elkaars scenario. ‘Wat je wil vertellen in
je film’ en ‘op wat voor manier’ zijn de belangrijkste
uitgangspunten. De verscheidenheid in reacties van
medecursisten op de filmplannen levert veel nieuwe ideeën
op. Onder leiding van Appel komen behalve het scenario ook
regieaanwijzingingen aan de orde.
De tweede cursus gaat over Beeldtaal en wordt gegeven
door de Deense filmprofessor Arne Bro. Iedere dag krijgen
we korte filmopdrachten die daarna klassikaal geanalyseerd
worden. Doel is het ontdekken van de eigen persoonlijke
beeldtaal. Aan welk camerastandpunt geef je de voorkeur?
Houd je van grote lichtpartijen of juist van schaduw? Zit
je dicht op je onderwerp of juist veraf? Het gaat in deze
workshop niet alleen om beeld en beeldinvulling. Samen met
Bro luisteren we naar muziekstukken om te ontdekken dat
juist de onregelmatigheid binnen een geordende structuur
emotie teweeg brengt bij de luisteraar. ‘Film is als muziek’,
stelt Bro. ‘In een montage geldt hetzelfde principe.’
Het is een intensieve week. Vaak krijgen we om half twaalf
A:G:C
TEKST: MARTIJN DE GROOT
’s avonds nog een opdracht die we de volgende ochtend
om negen uur voltooid moeten hebben. Aan het eind van
de week geeft iedere deelnemer een presentatie naar
aanleiding van de beeldtaal die hij gebruikt heeft in de
opdrachten.
De laatste cursus is Montage van Stan Neumann. Neumann
regisseert en monteert zijn eigen films en maakt veel
producties voor ARTE. De eigen montages van de cursisten
worden geanalyseerd. Vaak blijkt dat een verkeerde
montagebeslissing in het begin van de film pas verderop
gevolgen heeft. De kunst is te ontdekken waar de fout
zit. Om het tempo te beoordelen, bekijken we iedere film
versneld op de AVID (montage) zonder geluid. Op deze
manier zien we of de afwisseling en dus het ritme van lange
en korte scènes goed is. We krijgen de kans om een nieuwe
montage te maken op basis van de analyse. Met deze
montages wordt nog eenmaal een analysesessie gehouden
en daarmee wordt de cursus afgesloten.
Het was een intensief programma dat mij bijzonder heeft
geïnspireerd en mijn kennis van scenario, (beeld)regie en
montage heeft verrijkt en verdiept.
•
Documentary Directors Coaching Program
Kosten: 900 euro
Het is nog onduidelijk of de cursus een vervolg krijgt
www.binger.nl, zie: documentary filmmakers
DE9:H:I
&)
TEKST EN FOTOGRAFIE: THOM HOFFMAN
34<0=
E0=74C<4C7>38B27
B270E4=4=B;89?4=
THOM HOFFMAN SPEELT VERZETSHELD
HANS AKKERMANS IN ZWARTBOEK
VAN PAUL VERHOEVEN. HIJ MAAKTE
OOK FOTO’S VAN DE HISTORISCHE
FILMSET. NU TEKENT HIJ DE MAESTRO.
½3
AS IST MEIN KRIEG!’ luidt de kop boven het
interview met Paul Verhoeven in een Duitse krant
die Verhoeven ‘ein hochkarätiger Hollywoodlegende’ noemt. Het knipsel hangt in de door alle
medewerkers van Zwartboek druk belopen gang in de Babelsberg
Studio’s in Potsdam, Berlijn. Het is december 2005. Carice van
Houten, met hoogblond Greta Garbo-achtig haarwerk, heeft net
haar vroege make-up en kledingsessie achter de rug en loopt op
haar moonboots naar de kamer van Verhoeven om er de scènes van
deze dag door te spreken. Van Houtens favoriete muziekjes galmen
vanuit haar onmisbare i-Pod door de koude gang. De 67-jarige
maestro is altijd als een van de eersten aanwezig en heeft zich met
een Paul De Leeuw-beker vol koffie geworpen op het storyboard,
studieus zijn eigen tekeningen onderzoekend of er nog ruimte voor
verbetering is. Bij The Mad Scientist, zoals Verhoeven in Hollywood
schertsend genoemd wordt, is een film pas klaar bij de première,
als de eerste meters film door de projector lopen. Letterlijk op elk
moment tijdens de opnamedagen blijft Verhoeven geconcentreerd
schaven en slijpen, zich daarbij geheel afsluitend van de gekte van
de filmset.
&*
De peinzende houding, hand aan de mond, hoofd gebogen.
Spijkerhemd (versleten Starship Troopers-logo) losjes uit de
spijkerbroek. Het is de Verhoeven zoals ik hem graag zie, en die
zo misschien het meest in zijn element is: als een schaker die de
consequenties van alle volgende zetten tracht te visualiseren.
Er is ook nog iets zichtbaar van het kleine jochie dat zijn
wiskundeproblemen oplost, terwijl zijn vader, hoofdonderwijzer
Wim Verhoeven, over zijn schouder meekijkt. Slechts één
oplossing is de juiste. En die moet gevonden worden met
methodisch denkwerk. Het is ook de Paul Verhoeven die als
jonge filmer in de Hollandse polder in de jaren zestig dankbaar
gebruik maakte van elke meter film: een unieke kans om als
filmkunstenaar te groeien, een met veel wilskracht verworven
gelegenheid die niet verspild mag worden.
Zwartboek wil meer zijn dan een vertelling over een voorbije
periode. De eindscène bijvoorbeeld vindt plaats in Israël, waar
een verrassende link wordt gelegd met het heden. Dat de
realiteit door het conflict tussen Hezbollah en Israël met de film
op gelijke voet is komen te staan, bewijst het historische gelijk
van Verhoeven, die juist met fictie de realiteit zo dicht mogelijk
wil benaderen. Die zich zo graag wil meten met de regisseurs
van zijn all-time favoriete films, epische meesterwerken als
Doctor Zhivago, Touch of Evil of Ben Hur. Die Nederland opnieuw
op de kaart zou kunnen zetten, wanneer Zwartboek inderdaad
een succes wordt (wereldpremière in Venetië, in competitie
voor een Gouden Leeuw). Die zijn oeuvre wil afronden met nog
twee, drie ijzersterke films. Die de Hollandse azijnpissers van
weleer nog immer wil laten zien wat hij waard is. En die − met
de energie van een 25-jarige − met Zwartboek voor zichzelf weer
een nieuwe, Europese weg is ingeslagen.
De foto’s die Thom Hoffman maakte van de set van Zwartboek
zullen naar verwachting dit najaar te zien zijn in een tentoonstelling die hij samenstelde in samenwerking met het Filmmuseum,
met behalve de foto’s ook storyboards van de film, dagboeken
en Polygoonjournaals uit de oorlog. Op het moment van schrijven
is de locatie van de tentoonstelling nog niet bekend.
•
Deze tekst is een gedeelte van de setreportage in de Varagids van 9 september 2006.
;>AB;:>I:C8>?;:GH
NEDERLANDSE
14I>4:4AB00=C0;;4==434A;0=3B458;<B
00=C0;C>4:4==8=64=4DA8<064B00=
=434A;0=3B4?A>942C4=
44ABC470;5900A!%
3XbcaXQdcTda
FTTZeP]dXcQaT]V
3T6aXTiT[QdbaT[TPbT!$
F1
#(½$
!8Z^\WT[bYT\TcSdXiT]S0a\T]
053
"?PaPSXbT]^faT[TPbT!$
$&$&$
#"½$
#1^[[TcYTb1[dTb
1E8
$;TTUaT[TPbT!$
053
#½$
%:]TccTaaT[TPbT!$
053
#!½$
&B_âc\P]eP]ST4Tdf
D8?
'6dTa]bThaT[TPbT!$
3^]
!'('$
"
( &!
"!#!
!""
$
<5
(7TcF^TST]STaVTWT[TFTaT[S
#$# &
<5
1Ti^TZTab
#&%$
"$½$
"'!"
D8?
!
"$('
053
'
" '"
9PPa
CXcT[
1XYSaPVT
!
! !"
!#
!$
!%
7TcbcT]T]E[^c
ETaSTaSP]ST<PP]
?PaPSXbT6Xa[b
B_âc\P]eP]ST4Tdf
;T_T[
?PaPSXbT]^f
IfPacQ^TZ
>QTa
1[X]S
3T]]Xb?
F^[UbQTaVT]
!#'
$
!
"%
""
!
#( $(
!(
"'
'
! 8]!%e^[VT]]^VcfTTeTaVPSTaX]VT]
7TcQTi^TZPP]ST=TSTa[P]SbTÄ[\[XT_bcTaZcTadVX]STTTabcTiTb\PP]ST]eP]!%7TcQTi^TZPP]TT]PP]cP[
]XTdfTcXcT[beXT[cTVT]3TeTafPRWcX]Ve^âSTcfTTSTWT[UceP]!%XbSPcWTcQTi^TZPP]=TSTa[P]SbTÄ[\b
PP]iXT][XYZiP[bcXYVT]EP]STcXcT[bSXTid[[T]fâST]dXcVTQaPRWcfâSceTT[eTafPRWc
=PTT]PP]cP[\PVTaTYPaT]fâST]ST[PPcbcTYPaT]fTTa\TTa=TSTa[P]SbT_a^YTRcT]VTW^]âTTaS
\TcTT]4daX\PVTbQXYSaPVT
64<8334;31D364CD8C641A027C458;<BG 4DA>
%#&$
%#$
%#!$
%#
%"&$
%"$
%"!$
%"
%!&$
%!$
%!!$
&+
%!
% &$
% $
% !$
% %&$
%$
%!$
2E
]XTc2E
2E
!
]XTc2E
2E
!
]XTc2E
!!
2E
]XTc2E
2E
!"
2E
]XTc2E
!#
]XTc2E
!$
2E
]XTc2E
!%
3T2E\PPcaTVT[WPSP[bVTe^[VSPcSTVT\XSST[STQdSVTccT]bcTVT]8]ST[PPcbcTYPaT]XbWTcQdSVTceP]2EÄ[\bVTbcPQX[XbTTaS7TcW^VTVT\XSST[STeP]ST]XTc2EÄ[\X]!%fâSceTa^âiPPZcS^âcfTTSdaTX]cTa]PcX^]P[T
R^_a^SdRcXTbI^]STaSTiTÄ[\b[XVcWTcVT\XSST[ST^_ "&Tda^
00=C0;2>?A>3D24A4=34;0=34=8==434A;0=3B43>>A74C5>=3B>=34ABC4D=3458;<?A>942C4=900AE0=D8C1A4=6
1T[VX
3dXcb[P]S
61
;dgT\QdaV
5aP]ZaXYZ
3T]T\PaZT]
>eTaXV
C>C00;
!!
!
!
$
!"
!#
"
!
"
!
#
!
!$
!%
#
"
"
"
!
"
!&
#
&
!
3TRXYUTabe^â!&iXY]e^â[^_XVTRXYUTabT]iXY]VTQPbTTaS^_ST^_SXc\^\T]cQTZT]STVTVTeT]beP]Ä[\bSXTP[X]_a^SdRcXTiXY]VTVPP]ÛQX]]T]Zâcid[[T]fâST]VT_a^SdRTTaS
$
!
(
%
"
!!
!"
!#
7TcR^_a^SdRTaT]\TcP]STaTe^â]P\T[XYZ4da^_TbT[P]ST]]TT\cTT]bcTTSbVa^cTaT
_[PPcbX]E^âP[X]ST[PPcbcTSaXTYPPafâScWTcbcTTSbQT[P]VaXYZTaÄ]P]RXTaX]VX]WTc
QdXcT][P]ScTeX]ST]8]!&iP[WTcPP]cP[R^_a^SdRTaT]ST[P]ST]]PPaeTafPRWcX]V]^V
!$
!%
!&
bcXYVT]1T[VXXbTT]QT[P]VaXYZTR^_a^SdRcXT_Pac]TaVTfâST]3^âTT]fXYiXVX]VX]ST
bP[Tb[TPbTQPRZaTVT[X]V[XYZcSTa^[eP]6a^^c1aXccP]]XP[bR^_a^SdRTaT]S[P]ScTiXY]
dXcVTb_TT[S
9JD>CI:GK>:L
TEKST: REBECCA BREUER • BEELD: YVONNE WITTE
&,
HET IS NIET EENVOUDIG DE VINGER TE LEGGEN OP DE AARD VAN DE FILMS
VAN ALEX VAN WARMERDAM, LAAT STAAN ER DE JUISTE WOORDEN VOOR TE
VINDEN. DAT GELDT OOK VOOR ZIJN LAATSTE FILM OBER. VAN WARMERDAM
EN VASTE CAMERAMAN TOM ERISMAN OVER KWALIFICATIES, KEUZES MAKEN
EN HUN BIJZONDERE MANIER VAN SAMENWERKEN.
F0B64C4:4=3
9JD>CI:GK>:L
&-
4
igenlijk vindt hij het helemaal niet fijn om over zijn
werk te praten, zegt cameraman Tom Erisman na afloop
van het interview. ‘Je staat er zo dichtbij, het is zozeer iets persoonlijks dat je
er met woorden moeilijk recht aan kunt
doen.’ Ook tijdens het gesprek blijkt
het lastig om Ober, de laatste film van
Alex van Warmerdam, waarvoor beide
filmmakers opnieuw nauw met elkaar
samenwerkten, in een bepaald genre
te plaatsen. ‘Je kunt er met verschillende ogen naar kijken’, zegt Van Warmerdam. ‘Er is ook geen verschil in het
camerawerk, de belichting en de sets
voor een komedie en een drama, omdat
ik dat verschil van tevoren niet zo aanbreng. Aan de hand van het script hebben Tom en ik het storyboard gemaakt.
Daar zijn we in het geval van Ober een
halfjaar mee bezig geweest. In dat proces komt de film in principe tot stand.
Je ziet opeens dingen die niet werken
of overbodig blijken, we hebben het
dan ook veel over het licht, de camerahoeken en de sets gehad. Maar dat is
niet gebeurd vanuit de gedachte dat
het een komedie moest zijn, helemaal
niet.’
Op de vraag hoe het verhaal bij het
tekenen van het storyboard in beelden
werd vertaald, antwoordt Erisman dat
het verhaal in zekere zin zo komisch
was, dat in de verbeelding ervan de
nadruk meer op het realisme moest
liggen. ‘Anders wordt het opgelegd
pandoer en liggen de effecten er veel
te dik bovenop. We hebben de sets
bijvoorbeeld vrij realistisch, alledaags
en dus low key – zonder veel effectbejag – uitgelicht. Het was ook vooral
in het begin van de film, in het restaurant, belangrijk niet te “gemaakt” uit
te pakken. Als je dat doet, verraad je
dat er iets te gebeuren staat, dat zou
doodzonde zijn.’
Dankzij het samenwerken aan het
storyboard hebben Van Warmerdam
en Erisman vaak aan een enkel woord
genoeg om elkaar en het gewenste
beeld te begrijpen. Erisman: ‘Eigenlijk
hebben we de film dan al gemaakt. De
dingen pakken wel eens anders uit als
we gaan draaien, maar er is iets om
op terug te vallen. Elke scène hebben
Alex en ik al eens uitvoerig besproken
en we hebben er ongeveer hetzelfde
beeld van in gedachten.’ Van Warmerdam: ‘Als iets op de set dan niet blijkt
te werken, komt de oplossing ook vaak
vanzelf.’ Erisman zegt inderdaad precies te weten of aan te voelen wat Van
Warmerdam op welke manier wil laten
zien. ‘Het vertaalt zich vrij gemakkelijk,
ik hoef er niet echt over na te denken.’
Van Warmerdam: ‘Het is als een na-
‘HET IS ALS
EEN NATUURLIJKE KLIK DIE
ONTSTAAN
IS. HET MOET
RAAR LOPEN,
WIL HET UITEINDELIJK
NIET WERKEN’
tuurlijke klik die ontstaan is. Het moet
wel raar lopen, wil het uiteindelijk niet
werken. Daarnaast heb ik maar een
paar principes en die kennen we allebei
goed.’
De principes van Van Warmerdam
blijken vooral te bestaan uit zijn
voorliefde voor totalen, de camerabewegingen worden niet van tevoren
vastgelegd. ‘Die hebben we niet getekend, dat is de hand van Tom. Juist
omdat deze film een realistisch aanzien
moest krijgen, passen de soepele camerabewegingen van Tom daar heel goed
bij. Het zijn geen stringente, doodstille
totalen.’ Erisman brengt de camerabewegingen tijdens het repeteren van
een scène – wat op de set gebeurt – tot
stand. ‘Alex speelt zelf in een scène en
kan die vervolgens nazien. Als dan niet
opvalt dat de camera beweegt, is het
in orde. Dat spreekt voor ons eigenlijk
voor zich.’
Tussen zijn voorliefde voor totalen en
de komedie bestaat, zegt Van Warmerdam, misschien wel een treffend
verband: ‘Op een heel subtiele manier
dan, zoals Laurel en Hardy veel met
totalen werken. Als iemand van een
ladder lazert, moet je dat niet in closeups draaien. Dan zie je niet wat er
gebeurt. Dat principe van mij is eigenlijk heel eenvoudig: zodra er iets
door middel van fysiek te vertellen
valt – door de manier waarop iemand
loopt bijvoorbeeld – moet je dat laten zien. Daarnaast houd ik erg van
de omgeving. Bij het kijken naar een
film denk ik vaak: laat nu eens zien in
wat voor ruimte die man zit, wat de
sfeer is die hem omringt. Dat vind ik
belangrijk.’ Erisman benadrukt dat dit
principe in de voorbereidingsfase al
uitvoerig aan de orde is geweest. ‘Wat
de stijl van de film wordt, is dan al bekend, daar hoeven we niet meer over te
twisten. We staan op eenzelfde lijn: we
zijn het erover eens hoe het eruit moet
gaan zien en we zijn in staat eventuele
alternatieve beslissingen – ingegeven
door beperkingen in locatie of techniek
– te nemen die in die lijn passen.’
Hoewel Van Warmerdam en Erisman
elkaar goed aanvoelen en begrijpen
hoe de film zijn eenheid verkrijgt,
is er voor de toeschouwer niet gemakkelijk een bepaald thema of genre aan
Ober te verbinden. Volgens Van Warmerdam komt dat misschien ook wel
omdat hij op een bijzondere manier met
classificaties omgaat. ‘Sommige verhalen die als drama te boek staan, vind ik
juist meer helse of zwarte komedies. Zo
zou je al mijn films komedies kunnen
noemen – er is geen film bij waar geen
humor in zit, ook al is het misschien
niet het soort humor waar je om moet
lachen. Misschien zijn ze meer tongue
in cheek, met een bepaalde ondertoon,
als een understatement. Daarnaast
is het ook aan de kijker en de bagage
die hij of zij zelf meeneemt. Zo zijn er
mensen die alles wat ik doe ontzettend
treurig vinden. Eigenlijk interesseren
De sfeer van Ober mag dan tijdens
het maken van het storyboard tot
stand zijn gekomen, de productie is
mede door het beperkte budget bepaald. Het draaien op High Definition
(HD-video) in plaats van op film is niet
erg goed bevallen. ‘HD vergt een heel
andere manier van werken’, legt
Erisman uit. ‘Het reageert zo anders
op licht dan film. Bovendien moet je
een interpretatie maken van wat je op
twee monitoren ziet, die ook nog eens
allebei een ander beeld geven.’ Van
Warmerdam geeft een voorbeeld van
een scène op het water: ‘We moesten
camerastandpunten veranderen, omdat
de zon die op de gezichten scheen een
heel goedkoop beeld opleverde. Een
soort Benidorm-shots, koppen die
eruit zien als op een videoreportage.’
dan gaat dat ten koste van de kwaliteit
en van een samenwerkingsverband
dat gedurende vele jaren is ontstaan.’
Van Warmerdam is van mening dat
juist het Filmfonds die filmmakers veel
beter zou moeten beschermen. ‘Het
Fonds zou tegen een producent moeten
zeggen: “Dat salaris voor die vakman
is niet reëel, dat moet omhoog.” Of:
“Voor een decor in die sfeer, heb je
meer budget nodig.”’
‘ER WORDT VEEL EXPERTISE OM
ZEEP GEHOLPEN’
Ook valt het de filmmakers op dat de
budgetten waarvoor ze een film moeten maken steeds lager worden, waardoor het steeds moeilijker wordt om
überhaupt een film te maken. Dan is,
zegt Erisman, de rek er op een gegeven
moment uit. ‘Er wordt veel expertise
om zeep geholpen. Je moet steeds
weer werken met onervaren mensen,
simpelweg omdat de vakmensen op
een gegeven moment niet meer bereid
zijn te werken voor de helft van
de prijs. Dat is doodzonde, want
Nederland kent genoeg vakmensen.
Die moet je kunnen inzetten. Dat heeft
te maken met het gezond maken en
houden van een industrie. Je moet
– ook budgettair – blijven investeren
in juist de vakmensen. Doe je dat niet,
Ook het onderscheid tussen artistieke
en niet-artistieke film bevalt Van Warmerdam niet: ‘Filmmakers zijn er in
veel verschillende soorten. Ik vind het
dan ook geen goede zaak om films als
artistiek te bestempelen en die dan
vervolgens een kleiner budget te geven. Het zou omgekeerd moeten zijn.
De vraag wat een film artistiek inhoudelijk oplevert, is juist voor een betrekkelijk klein land als Nederland heel
belangrijk.’ Erisman valt Van Warmerdam bij. Het is, zegt hij, niet goed om
een film eerst in een hokje te duwen
en vervolgens te beoordelen: ‘Je kijkt
ernaar en vindt hem goed of niet. Het
beoordelen van films in genres is helemaal niet zo gemakkelijk als iedereen
maar gewend is te doen.’
•
die kwalificaties me geen klap. Ik wilde
al een lange tijd een film maken over
een ober en had ook vooral zelf veel zin
om eens een ober te spelen. In dat ene
woord ‘ober’ zit al iets tragikomisch.
Wie wil er nu als kind ober worden?’
Een opvallende scène in de film speelt
zich af in een stoffig winkeltje. De
scène is tergend traag en het licht
speelt opeens wel een heel belangrijke, want extra stoffige, rol. De scène,
verklaart Erisman, was bedoeld als
Fremdkörper. ‘Dan mag het iets extra’s
hebben. Het is zo’n bizar fragment, qua
lengte alleen al, dat het geoorloofd is.’
Van Warmerdam wijst bovendien op
het belang van overdrijving: ‘Film is
natuurlijk overdrijven. Je wilt iets zien
wat groter is dan het leven zelf. Het
geweld in de film is bijvoorbeeld ook
realistisch geweld, maar toch weer
heel anders dan als je een film maakt
over de Spaanse Burgeroorlog. Het is
geen documentair geweld, het is geen
actiegeweld.’ Erisman: ‘Het is geweld
met een knipoog.’ ‘Er zit altijd een
haakje aan’, complementeert Van
Warmerdam.
&.
9:@L:HI>:
TEKST: CEES VAN EDE
>=0570=:4;89:
64E0A4
=DD;99D8JB:CI6>G:K6C9:CEH8::HK6C:9:DK:G9:KG66<D;9:
EGD9J8I>:K6CC:9:GA6C9H:9D8JB:CI6>G:H9G:><IHI>AI:K6AA:C9DDG
9:DCO:@:G:EDH>I>:K6C9:EJ7A>:@:DBGD:E#
'%
3
e heer Harm Bruins Slot
lijkt me een fatsoenlijk
mens met een hondenbaan. Zijn functie als
voorzitter van de raad
van bestuur van de publieke omroep
is, ondanks de riante hoogte van het
honorarium, allerminst benijdenswaardig, aangezien hij de eerst verantwoordelijke is voor de uitvoering van een
onmogelijke taak. Het onmogelijke
van die opdracht zit ’m in de innerlijke
tegenstrijdigheden ervan: de publieke
omroep moet fors bezuinigen en tegelijkertijd moet de kwaliteit worden verbeterd; de publieke omroep heeft een belangrijke maatschappelijke, culturele,
informatieve en educatieve opdracht,
maar moet er tegelijkertijd voor zorgen
niet door de commerciëlen te worden
weggedrukt; de publieke omroep moet
zich als eenheid presenteren, maar
tegelijkertijd willen de verenigingen uit
lijfs- en ledenbehoud de eigen identiteit krachtig uitdragen. Kortom: ga d’r
maar aan staan!
Tot zo’n anderhalf jaar geleden omschreef de geplaagde voorzitter de
positie waarin zijn publieke omroep
verkeerde dan ook nog als ‘een onmogelijke spagaat’. Dat défaitisme heeft
inmiddels plaatsgemaakt voor een
frisse schoonmaakwoede. Of, zoals een
collega-omroepmedewerker het bondig
samenvatte: ‘Het is eigenlijk zo simpel:
de publieke omroep is gewoon niet
commercieel genoeg.’
De hele reorganisatiedrift van de
afgelopen periode is erop gericht geweest om, ondanks de inperking van
de financiële middelen, een groter
marktaandeel voor de publieke omroep
te verkrijgen. Het is niet zo ingewikkeld te bedenken hoe dat het snelst en
meest doeltreffend gerealiseerd kan
worden: elimineer zoveel mogelijk dure
en minder goed bekeken programma’s
en zet in op goedkopere, toegankelijke
televisieproducties voor een breed publiek. Programmeer de succesnummers
in het hart van de avond en schuif de
risicovolle programma’s naar de randen van de nacht, of zet ze tegenover
voetbalwedstrijden. Alleszins logische
en begrijpelijke maatregelen, waarop
de adverteerders (die, als het hen behaagt, toch goed zijn voor eenderde
deel van het omroepbudget) dan ook
enthousiast hebben gereageerd.
Dat de onafhankelijke documentairefilmsector wat minder uitbundig
staat te juichen is evenmin verwonderlijk. Jarenlang vormde de publieke
omroep een stabiele en onmisbare
nen- en buitenlandse festivals werden
vertoond en bekroond. Crazy, De Zee
die denkt, André Hazes – zij gelooft in
mij, De Stand van de Zon, Johan Cruyff
– en un momento dado, Ramses, Dans
Grozny Dans… en de rij is aanzienlijk
langer. Hoewel het merendeel van
die producties dus via onafhankelijke
makers tot stand kwam, straalde hun
succes wel degelijk af op de betreffende coproducerende omroepen. Maar
afgezien van de eer en het prestige die
met dergelijke producties worden ingelegd, gebiedt de realiteit ook om vast
te stellen dat − al was de lijst nog tien
keer langer − de publieke omroep er
niet de oorlog mee zal winnen, lees: de
concurrentieslag met de commerciëlen.
Waar in het culturele veld een bereik
van twee- à driehonderdduizend kijkers
een groot succes genoemd kan worden,
geldt voor een publieksmedium als de
televisie dat men dan ernstig in de
gevarenzone verkeert.
EXTERNE PRODUCENTEN WORDEN
GELEIDELIJK AAN STEEDS MEER
BUITEN DE DEUR GEHOUDEN
pijler onder de documentairefilmproductie. In de rol van coproducent en als
vertoner zorgde de televisie ervoor dat
er continu veel documentaires gemaakt
konden worden. Dat leverde in het
afgelopen decennium een aantal prachtige uitschieters op, die terecht op bin-
Vanaf het moment dat er bezuinigd
moest gaan worden, kwam het genre
dan ook fors onder druk te staan: plotseling was er de overtuiging dat er te
veel zware informatie op de televisie
was, dat die nog peperduur was ook en
naar verhouding te magere kijkcijfers
:4<0:4AB8=34
opleverde. Dat heeft ertoe geleid dat
externe producenten geleidelijk aan
steeds meer buiten de deur worden
gehouden (onder het motto ‘eigen volk
eerst’). Bovendien worden ze gedwongen om een steeds groter deel van de
financiering zelf mee te brengen, dan
wel aanzienlijk goedkoper te gaan produceren, en hebben ze zich in toenemende mate ook inhoudelijk te voegen
naar de in zenderprofielen en programmaformats vastgelegde wensen van de
tv-beleidsmakers.
Zo’n strakkere centrale aansturing vanuit de omroep vormt een bedreiging
voor de diversiteit en de vernieuwing
van het genre en zet ook de onafhankelijkheid van de onafhankelijke documentairesector op losse schroeven.
Maar de publieke omroep doet er alles
aan om aan te tonen dat het beleid onveranderd is gebleven. Ondoorzichtig
gegoochel met aantallen, programmabudgetten en criteria moet verhullen
dat er wel degelijk fors bezuinigd en
commerciëler geprogrammeerd moet
worden. (Vergelijk het met bijvoorbeeld
het kunstbeleid van de omroep: ook
daarover hoeven we ons geen zorgen
te maken, totdat blijkt dat ook Raymann is laat als kunstprogramma wordt
aangemerkt. De heer Harm Bruins Slot
doet in NRC Handelsblad van 31 juli
2006 de kritiek daarop af als populaire
praat ‘in zekere kring’, wat een vriendelijke variant is van ‘het grachtengordelcircuit’).
Maar men kan toch niet zomaar
de verschillen wegmoffelen die
wel degelijk bestaan tussen snelle,
DE BEHOEFTE AAN VAKKUNDIG GEMAAKTE TELEVISIEDOCUMENTAIRES
ZAL VOORLOPIG NIET AFNEMEN
goed gemaakte informatieve televisiedocumentaires en de ambitieuze, doorwrochte, dure producties, die ook op
een theater- en festivalpubliek mikken?
Tussen afleveringen van series die zijn
opgezet volgens een bepaald format en
individueel geconcipieerde creatieve
filmuitingen, waar maanden, soms zelfs
jaren aan gewerkt wordt ? Niettemin
slaat de programmadirecteur van de
KRO het informatieve gehalte van Boer
zoekt vrouw aanzienlijk hoger aan dan
dat van de meeste documentaires. Als
er dan aan het beleid niets veranderd
is, dan toch in ieder geval aan het artistieke klimaat waarbinnen gewerkt
moet worden.
De documentaire-initiatieven van de
diverse omroepen zijn samengevoegd
en ingedikt (in bepaalde gevallen letterlijk gehalveerd) en worden voor het
merendeel geprogrammeerd na elf uur
’s avonds, waar ze een marktaandeel
dienen te halen dat consequent hoger
ligt dan ooit eerder werd gerealiseerd.
De vrees is gerechtvaardigd dat, zodra
de bestaande voorraad is weggewerkt,
de betreffende documentairerubrieken
op het niet halen van die te hoge doelstellingen zullen worden afgerekend.
Betekent deze opstelling van de publieke omroep dat de productie van
Nederlandse documentaires wordt
stilgelegd? Dat lijkt me onzin. De behoefte aan vakkundig gemaakte televisiedocumentaires zal voorlopig echt
niet afnemen en tal van makers uit de
sector die zich weten te voegen naar
de eisen van de vernieuwde publieke
omroep, kunnen daaraan een belangrijke bijdrage leveren. Voor die producenten en regisseurs die hun creatieve
onafhankelijkheid niet wensen op te
geven, breken lastigere tijden aan. Aan
hen is binnen de huidige overlevingsstrategie van de publieke omroep even
wat minder behoefte. (Dat uitgerekend
zíj ook verantwoordelijk zijn voor de
eerder genoemde artistieke successen
is een hinderlijke bijkomstigheid.) Het
is dan ook vooral voor deze categorie
van filmmakers dat de Beleidsgroep
Documentaire onlangs een beroep
heeft gedaan op politiek Den Haag om
hen, onder andere via het Filmfonds en
het Stimuleringsfonds, zodanig extra
steun te verlenen, dat zij kunnen blijven doorbouwen aan onze rijke en alom
gerespecteerde documentairetraditie,
desnoods met wat minder hulp van de
publieke omroep.
De heer Harm Bruins Slot lijkt me een
fatsoenlijk mens en ik hoop dat hij dit
leest.
•
4=I>=4
'&
;G6<B:CI
''
TEKST: JONATHAN MEES • BEELD: COBOS FILMS
5>A4E4A
Heddy Honigmann is Nederlandse
van Peruaanse afkomst. Ze regisseerde een groot aantal speelfilms,
documentaires en korte films, die in
vele landen vertoond en bekroond
zijn, zoals Tot Ziens (1995), O Amor
Natural (1996), Het ondergronds Orkest (1997) en Crazy (2000). Forever,
haar nieuwste film, laat de schoonheid en troostende werking zien van
de beroemde Parijse begraafplaats
Père-Lachaise, waar een indrukwekkend gezelschap kunstenaars begraven ligt. Gaandeweg de film wordt
duidelijk dat het kerkhof niet alleen
een laatste rustplaats is voor de
doden, maar vooral een plek waar de
levenden vrede en inspiratie kunnen
vinden. Er is weinig troost te vinden
tegenover de meedogenloze dood van
een dierbare. Forever is een ode aan
de schoonheid en aan het houvast dat
kunst ons kan geven.
Welke scène in Forever vind je het
meest geslaagd?
‘Ik heb het liever over de meest gedurfde scène. Door uitgebreide research
weet ik dikwijls wie mijn belangrijkste
personages zullen worden. De structuur die ik vooraf in mijn hoofd heb,
geeft mij het vertrouwen af te wijken
van het script en te improviseren. Ik
zag erg veel mensen langslopen bij
de tombe van Proust. Toen ik vroeg
waarom ze daar kwamen, bleek het
vooral omdat Proust de naam is van
een bekende schrijver. De meeste mensen kenden zijn boeken helemaal niet.
Op een dag zag ik een man langere tijd
stilstaan bij de tombe. Hij schreef telkens iets in zijn notitieboekje. Ik dacht:
merkwaardig, wat zou hij schrijven?
Het bleek een Koreaan te zijn die speciaal naar Parijs was gekomen om de
tombes van Proust en Sartre te bezoeken. Hij bleek ook koekjes op het graf
van Proust te hebben gelegd. Ik móest
hem gewoon filmen, maar hij weigerde
resoluut medewerking. Ik heb nog
nooit zo gebedeld: “Doe het dan voor
mij, omdat ik je heel bijzonder vindt.”
Dat soort onzin riep ik tegen hem. Maar
ik had het gevoel dat zijn weigeren
met zijn gebrekkige Engels te maken
had en vroeg hem of hij dan alleen het
begin in het Engels en de rest in zijn
eigen taal wilde zeggen. Hij antwoordde eindelijk: “Yes.” “Zal ik opnieuw
koekjes op het graf leggen?” vroeg hij.
“Ja!” zei ik. Het voedsel geven aan de
doden ken ik van Zuid-Amerika. Binnen
drie tellen stond de crew klaar om te
filmen. Hij zei zoiets als: “He food for
my brain, me give him food.” Alles ging
volmaakt natuurlijk. Na deze ene zin
in het Engels schakelde hij over op het
Koreaans. Toen hij klaar was, bedank-
ten we elkaar en liep hij weer weg.
Zo’n scène tilt de film op een ander
niveau. Deze man heeft tien jaar lang
Proust gelezen en vliegt naar de andere
kant van de wereld om de overledene
hier koekjes te brengen. Fantastisch!
Het moet een mysterie blijven en
daarom is zijn Koreaans niet ondertiteld. Ik wil ook niet weten wat hij
gezegd heeft. Het mysterieuze is juist
een toevoeging.’
Zie je kunst als wapen tegen de
sterfelijkheid?
‘Kunst als een vorm van troost voor
het feit dat we allemaal doodgaan, ja,
dat is zeker een van de belangrijkste
thema’s in de film. Toch heb ik ook gewone bezoekers van de begraafplaats
gefilmd, voor wie het graf van hun
dierbare dé troost is, omdat ik vond dat
er anders iets ontbrak aan het geheel.
En nog iets: ik wist nog niet waarom,
maar mijn intuïtie dicteerde mij in
een mortuarium te filmen. De centrale
locatie in de film is een begraafplaats.
Het voelde of ik anders de dood aan
het ontwijken was. Maar hoe vind je
het personage waar je van droomt? Ik
zocht iemand die houdt van een kunstenaar die op Père-Lachaise begraven
ligt en die zich tevens direct bezig
houdt met de dood. Hoe vaak lukt dat?
Hoewel, soms tref je zelfs iets beters.
Ik vroeg het Institut Néerlandais, een
van de oudste buitenlandse culturele
centra van Parijs, om hulp. Dankzij hun
medewerking vond ik via een omweg
David Pouly, vroeger kunstgeschie-
;G6<B:CI
denisstudent, die in een mortuarium
werkt. Hij hield veel van de Italiaanse
schilder Modigliani, die op Père-Lachaise ligt, en was bereid mee te werken.
Pouly is niet bang voor de dood, die
maakt deel uit van zijn dagelijkse werk.
Het was nog een hele toer om hem
te filmen, terwijl hij een overledene
aflegde, met alle voorwaarden van de
begrafenisondernemer. De overledene
bleek een knappe, jonge vrouw die net
erg zorgvuldig. Ook voor de familie was
het goed. Ze ligt daar als een “mooie
engel”. Het is echt een groot geluk
voor de film dat we deze scène konden
filmen.’
een zachte dood was gestorven aan
een slagaderlijke bloeding. Oren en
hals begonnen blauw te worden en ze
moest door een professional worden
afgelegd. Na veel gepraat kreeg de
begrafenisondernemer toestemming
van de familie. Pouly’s uitgangspunt is
de overledene zo natuurlijk mogelijk te
laten uitkomen en hij deed zijn werk
wel of niet heb gesproken, ik vaar
op mijn intuïtie. Verder stel ik alleen
lekenvragen. Daardoor praat men
graag vrijuit.
Een voorbeeld in de film is de Iraanse
taxichauffeur. Ik nam een taxi van de
begraafplaats naar ons appartement.
Sinds ik een film over taxichauffeurs
gemaakt heb, praat ik altijd met ze. Ik
Hoe slaag je erin de hoofdkarakters
hun emoties te laten tonen voor de
camera?
‘Ik ben heel nieuwsgierig en onbevangen van aard. Of ik mensen nu vooraf
hoorde zijn accent en vroeg hem of hij
misschien uit lran kwam. We wilden
iemand filmen die veel weet over de
Iraanse schrijver Hedayat. Hij antwoordde: “Wie kent hem niet? Ook al
heb ik geen universiteit gevolgd, hij
is een van onze grote schrijvers.” De
taxichauffeur bleek een passie voor
Iraanse klassieke liederen te hebben
en zong zelf. Eenmaal voor de camera,
was hij echter oprecht verbaasd toen
ik vroeg waarom hij was vertrokken uit
Iran. “Sadeg Hedayat schreef dat hij
moe was van de mensen om hem heen.
Ik was ook moe van alles om me heen.
Daarom ben ik ook vertrokken.” Daarna
ging hij zitten. Na enige tijd vroeg ik
hem om iets te zingen. Hij zei onmiddellijk: “Nee, mijn keel is niet voorbereid.” Ik liet een lange pauze vallen.
Hij zag mijn teleurstelling en voelde de
oprechtheid van mijn vraag. Gelukkig
pakte hij toen, na enige aarzeling, een
boekje met gedichten en zong. Ook dit
heb ik niet vertaald. Dat zou storend
zijn, want het gaat op dat moment niet
om de inhoud van het lied. Bovendien
is het moeilijk om aan Iraanse poëzie
een eenduidige betekenis te geven.’
Forever werd als enige documetaire
geselecteerd voor het competitieprogramma van het San Sebastian
International Filmfestival. Het is de
slotfilm van het Nederlands Film Festival in Utrecht en komt op 12 oktober
uit in de Nederlandse theaters.
•
Kijk op www.cinemadelicatessen.nl
Heddy Honigmann
'(
I:8=C>:@:CDCIL>@@:A>C<
TEKST: DIDO MICHIELSEN • ILLUSTRATIE: DAAN MENS
5D60
>?E4AI>4:
JKG66<I!L>?K:GO:C9:C#>C9:E:C9:CI>E<66IB:I;J<69><>I6A:BJO>:@9:
L:G:A9GDC9HIJG:C#DB966GHC:A;>ABH!:"[email protected]:C6C9:G:>C;DGB6I>:
I:<:C7:I6A>C<66CID:I:KD:<:C#=D:>C6BHI:G96B::C9><>I6A:9GDDB
7
et lijkt voer voor een echt
jongensboek. In Amsterdam-Oost werkt een stel
jonge mensen onder de
naam Independent IP dag en nacht aan
de ontwikkeling van een revolutionair
softwaresysteem: Fuga. Nu nog in een
antikraakpand, maar hun enthousiasme werkt zo aanstekelijk dat zelfs de
bezoeker ervan overtuigd raakt dat ze
binnen afzienbare tijd een heus kantoor
zullen betrekken – en wie zegt dat dat
niet in New York of Londen zal zijn.
Changing the tune of media distribution: dat is de leus van Fuga en het
tekent hun ambitie. Vooruitlopend op
de vloedgolf in digitale distributie van
muziek, film, e-books, et cetera denkt
Independent IP het ei van Columbus
gevonden te hebben.
Dat zit zo. Je hebt analoge en digitale
content, zoals film en muziek. Die zal
steeds vaker en in steeds grotere volumes digitaal getransporteerd worden.
Over één weg, internet, en via verschillende tussenstations komt die content
terecht bij de consument in een format
dat die consument kiest: pc, MP3- of
MP4-speler, bioscoop, kabeltelevisie,
enzovoort. Nu nog proberen vooral de
grote contentaanbieders die tussenstations zoveel mogelijk te omzeilen
en richten zij zich rechtstreeks op de
eindgebruiker. Dat werkt meestal niet
optimaal. Een Amerikaans bedrijf dat
een film uitbrengt, zal die film steeds
opnieuw moeten formatteren, zodat
de film voor verschillende platforms
beschikbaar is. Daarover moeten dus
ook steeds nieuwe afspraken gemaakt
worden. Bovendien is dat bedrijf veel
minder bekend met lokale markten
dan lokale aanbieders. Wie het geld
niet heeft om een grote advertentiecampagne op touw te zetten, loopt
het risico dat zijn informatie verdwijnt
in de digitale archieven en databases
zonder opgemerkt te worden. Wie het
geld wel heeft, verspilt niet alleen een
fors deel daarvan aan die verschillende
formaten, maar ook aan een campagne
ver van eigen huis.
Tot zover de theorie, en volgens de
mensen van Independent IP ook de
dagelijkse praktijk. Martijn Tjho, oprichter en ceo van IIP, en collega Bart
van Dam laken het wegsnijden van de
tussenstations. Tjho: ‘Je kunt niet zonder marketing en promotie als je wilt
opvallen in het aanbod. Iemand moet
de posters ophangen. En daarvoor
voldoen de bestaande fysieke netwerken uitstekend, dat is al bewezen. Dus
waarom zou je de fysieke en digitale
promotie scheiden?’ Tjho en Van Dam,
die de gecompliceerde afspraken en
netwerken van zowel de muziekwereld
als de filmwereld uit ervaring kennen,
zijn dan ook geen voorstanders van
film één keer in zijn eigen digitale
catalogus. Dat kan in een zogeheten
retailportal, zodat distributeurs – alleen
zij die daartoe toestemming hebben of
krijgen – de film kunnen verspreiden, of
in een consumentenportal, waar de film
direct voor de consument te koop is.
De filmaanbieder kan ook beide doen;
in elk geval geeft die de distributeurs
van zijn keuze de gebruiksrechten. De
distributeurs kunnen op hun beurt de
rechten weer verkopen aan retailers
(verkooppunten). De consument kan
vervolgens de film downloaden op
het gewenste formaat. Aan elke stap
hangen automatisch de bijbehorende
afspraken, die eveneens in de digitale
catalogus zijn opgeslagen.
Groot voordeel voor de eigenaar van
de film: die hoeft de film maar één keer
aan te leveren en kan tot het einde in
de gaten houden wat ermee gebeurt.
Voordeel voor alle betrokken partijen:
die hoeven geen van alle energie te
‘HET TEGENGAAN VAN
PIRATERIJ IS NIET ONZE TAAK’
grootscheepse veranderingen. ‘De
bestaande marketing- en distributienetwerken blijven gehandhaafd, er
komt alleen een digitale variant bij en
dat is Fuga’, aldus Van Dam, die zich
vooral met filmdistributie gaat bezighouden. ‘En dat geldt ook voor de
bestaande afspraken.’
Hoe Fuga in zijn werk gaat, klinkt
aantrekkelijk eenvoudig: een filmaanbieder logt in op Fuga en zet zijn
steken in een eigen infrastructuur, omdat ze allemaal gebruik kunnen maken
van dezelfde digitale weg. Bovendien
blijven de bestaande verkoopkanalen
intact.
Klinkt het te mooi om waar te zijn?
Ook Van Dam en Tjho zijn nog niet
helemaal van de verbazing bekomen.
Vorig jaar zijn ze begonnen, nu al
werken er in Nederland, Frankrijk en
Denemarken meer dan dertig mensen
L:[email protected]:A>[email protected]=:>97:<>CII:LDG9:C#
'*
aan Fuga, van wie veertien in Amsterdam. Investeerders en partners
zijn afkomstig uit Frankrijk, Denemarken en Duitsland. In september is de
eerste proef van start gegaan met zes
Europese muziekaanbieders, in 2008
zal het platform voor film in gebruik
worden genomen.
Harry van Vliet van het Telematica
Instituut, dat in samenwerking
met universiteiten en bedrijven ictapplicaties ontwikkelt, erkent de
waarde van Fuga: ‘Dat is een les die
we geleerd hebben van de eerste
internetbubble: niet vervangen maar
toevoegen.’ Hij wenst Independent
IP vooral veel doorzettingsvermogen
en kapitaal toe. ‘Het uitgangspunt
dat de hele industrie de kosten van
de infrastructuur betaalt, klinkt mooi,
'+
IP gelooft dat het met de digitale
verspreiding van films wel eens sneller kan gaan dan de meeste betrokkenen denken, gaat Fuga inderdaad
met muziek van start. ‘Think big,
start small, is ons motto’, aldus Tjho
en Van Dam. ‘En klein is al best groot
in Nederland. We werken nu al een
jaar aan een gebruiksvriendelijke
interface. Er komt ook een customer
service en er denken juristen met ons
mee.’ In gedachten zien ze servers
van IIP over de hele wereld staan:
elke dag brengt een grotere vraag
naar hun software. Er zijn al contracten met de muziekindustrie afgesloten – al noemen ze geen namen.
Oprichter Tjho: ‘We bedingen ook
niet dat iemand exclusief met ons in
zee gaat. We zeggen: zet ons er maar
‘HET IS GEWOON
HANDEL, MEER NIET’
maar niemand is bereid ervoor de
portemonnee te trekken. Daarnaast is
er natuurlijk het gevaar dat een grote
partij uit de keten zelf een oplossing
op de markt brengt en de andere partijen dwingt hem te volgen.’ Andere
mogelijke problemen zijn natuurlijk
de rechten en piraterij. ‘Ook al laten
ze het aan de retailer over om een
film met diverse prijskaartjes eraan te
verkopen, het blijft toch een ongelooflijk complex systeem vol haken
en ogen. Daaraan kun je je moeilijk
onttrekken.’ Tjho schuift de kritiek
terzijde: ‘Wij nemen niets in licentie.
Die berust bij de eigenaar en zijn
afnemers. En we hebben bepaalde
beveiligingen ingebouwd om professionele piraterij tegen te gaan. Juist
omdat je kunt volgen wat er met de
film of de muziek gebeurt, is het
mogelijk om grootscheepse kopieersessies op te sporen. Maar eerlijk
gezegd vind ik het tegengaan van
piraterij niet onze taak. Het wordt tijd
dat de overheid eens wakker wordt
en meer blauw op het net zet. Als
ze kinderpornonetwerken kunnen
volgen, kunnen ze ook wel iets aan
illegale kopieerders doen.’
Streaming-mediadeskundige Chris
Herrebrugh van Dutch View ziet Fuga
vooralsnog als goede oplossing voor
de muziekindustrie: ‘De kleinere,
onafhankelijke platenmaatschappijen
benaderen muziek al langer “buiten
het cd-hoesje”. Het distribueren van
muziek kan over bestaande breedbandverbindingen, maar de digitalisering in bioscoopland laat nog op
zich wachten.’ Hoewel Independent
bij en kijk hoe het werkt. Als je toch
bij ons weg wilt, krijg je gewoon je
digitale catalogus mee. We doen niet
aan wurgcontracten. En als het nodig
is, kunnen we zó uitbreiden.’
Natuurlijk hebben ze, ook in
opdracht van de investeerders,
goed rondgekeken of er al anderen
met iets vergelijkbaars bezig zijn.
Maar ze hebben niets gevonden. Van
Dam: ‘We hebben ervaring met het
opzetten van bedrijven en die weer
doorverkopen. Het kan natuurlijk mislukken, het blijft spannend.’ Tjho kan
niet eens doen alsóf er een kans is dat
het avontuur mislukt: ‘Met een beetje
mazzel zijn we in één jaar de grootste
in de independent muziekwereld. Als
straks het stof is neergedaald, zal
iedereen zeggen: eigenlijk is het weer
business as usual. Het is gewoon handel, meer niet. Maar in plaats van een
vrachtwagen eropuit te sturen, sturen
we het nu over de digitale snelweg.
Met als groot voordeel dat je meer
inzicht en controle hebt. Wat er met je
handel gebeurt, wordt transparanter.’
Dat ze in stilte op hun grandioze
plannen broeden, is met opzet. Pas nu
de belangrijkste afspraken gemaakt
zijn en de patenten zijn aangevraagd,
willen ze hun plannen ontvouwen.
Tjho: ‘Weet je, wat we doen is misschien niet nieuw, maar we zijn er
volgens mij wel in geslaagd een
bedreiging om te zetten in een kans.’
Of dat waar is, zal binnen een jaar
duidelijk zijn.
•
www.independentip.com
7:HE>:<:A>C<
TEKST: ATE DE JONG • ILLUSTRATIE: LAVA
58;<:F4BC84B
>=34A74C
58;44A<4B
REGISSEUR EN PRODUCENT ATE DE JONG WAS EEN VAN DE DEELNEMERS
AAN DE EERSTE THINKTANK IN KOPENHAGEN. EEN TERUGBLIK.
',
;:C4
>H=:I7:
GDE:H:
J
:
B
D
G
I:
8DEGD
=6;
8
H
:
I
;
6
9J8I>:H
:I:C
D;BD
9
>
:
=
G
:
9:DK
G
D
D
K
@
@::CI66A:>97:E6A:C4
:
>
I
>
A
D
E
>H;>AB [email protected]:GH=:I7:
9:;>ABB
[email protected]
B
:
<
H
B
HE::A;>A
A
:
:
K
:
I
:G
LDG9:C
'-
3
rie vragen die samen met tientallen andere
gesteld en besproken werden tijdens ThinkTank
eind juni in Kopenhagen. ThinkTank is een initiatief van het Deense Film Instituut en heeft
als doel de Europese film en filmpolitiek in breed verband
ter discussie te stellen. Een kleine tweehonderd internationaal georiënteerde filmproducenten, nationale filmfondsvertegenwoordigers plus geïnteresseerde medewerkers van
Europese filminstituten en -instanties zetten zich energiek
in om antwoorden te vinden op de als hardnekkige fistels
terugkerende vragen. Onder hen flink wat Nederlanders −
met als opvallende bijzonderheid dat verschillende Nederlanders voor buitenlandse instituten werken.
En zijn de problemen rondom de Europese film opgelost?
Natuurlijk niet. En toch was de vierdaagse bijeenkomst
behalve aangenaam ook zeker positief. Tenminste, als ThinkTank nu niet verdrinkt in het moeras van eenmalige goede
bedoelingen.
Het was de bedoeling dat er een stortvloed aan nieuwe
ideeën naar boven zou komen. Vooral door de kruisbestuiving
die verwacht werd van het met elkaar laten discussiëren van
specialisten uit verschillende landen. Deens initiator Henning
Camre riep op om onbegane paden te betreden. ‘Think out of
the box’, sprak hij de groep toe voordat men in vijf kleinere
groepen verdeeld werd om specifieke issues nader te fileren.
Ik kwam terecht in de groep die zou onderzoeken hoe coproducties en nationale filmbelastingmaatregelen, zoals de
Nederlandse CV-maatregel, gebaseerd op lokale bestedingsverplichtingen kunnen bijdragen aan Europese filmpolitiek.
Maar in een groep met ruim dertig man komt het zelden tot
een constructieve discussie. Wat wel gebeurde, en daarom
was ThinkTank wat mij betreft toch bijzonder geslaagd, was
dat de specifieke voordelen van elk systeem, en ook de problemen, uiterst helder in kaart werden gebracht. Bovendien
werd er met respect naar elkaar geluisterd − niet iets wat in
Nederland altijd het geval is. De filmmakers voelden snel
binnen welk systeem zij het beste zouden kunnen functioneren − helaas was dat niet altijd het systeem dat hun land
ook daadwerkelijk aanbiedt. De bestuurders waren openhartig over de politieke hindernissen.
Het werkt, denk ik, niet om de vele voorstellen en conclusies
op deze plaats te herhalen. Ongetwijfeld zal ThinkTank met
een degelijk verslag komen en zal dat beschikbaar zijn voor
geïnteresseerden. Maar een paar persoonlijke observaties wil
ik hier wel graag optekenen.
Lord David Puttnam hield de keynote speech. Daarin
betoogde hij dat de interessante films, films die een visie
weergeven op de wereld waarin wij leven − persoonlijk,
politiek, sociaal − vrijwel niet meer in Europa gemaakt
worden, maar wel in de Verenigde Staten en Azië. Op mijn
vraag later die dag of hij bedoelde dat de vele filmsubsidie-
'.
en belastingmogelijkheden in Europa creativiteit eerder remmen dan stimuleren, antwoordde hij bevestigend. Zoals in
Roman Polanski’s Fearless Vampire Killers de vampierjagers
ongewild en onwetend het bloeddorstige gevaar in de wijde
wereld verspreiden − een allegorie van het door Polanski
verfoeide communisme − zo lijken de politici op Europees en
nationaal niveau de kwaliteit van de Europese film langzaam
maar zeker met hun goede bedoelingen te smoren. Op dit
moment betekent meer geld niet betere films; het betekent
te veel films met een te laag niveau.
Wat mij trof tijdens de gesprekken in mijn groep, was
dat Nederland niet hoog aangeschreven staat bij Europese
producenten. De CV-regeling is veel te gecompliceerd voor
buitenlanders en bovendien is die regeling in de praktijk op
sterven na dood. Luxemburg heeft een beduidend effectiever systeem en België begint als coproductieland te groeien.
Duitsland krijgt een nieuw systeem, al is nog niet duidelijk
hoe open het land zal staan voor coproducties. De Engelse
sales & lease back, sinds april drastisch veranderd, blijkt nog
steeds als een magneet te werken.
Ook op het vlak van filmpolitiek wordt Nederland niet gezien
als gidsland. Overigens werd in de groep waarin subsidiesystemen werden besproken het Nederlandse Filmfonds juist
gezien als ‘the best of two worlds’, aangezien hier een intendant en een artistieke beoordelingscommissies naast elkaar
werken. Maar in de ogen van vooral de producenten bestaat
er geen vernieuwende visie binnen ons subsidiebestel en
dobberen we nog steeds voort op een zeventiger-jarenideologie, omdat de politiek het Filmfonds voorschrijft een
elk-wat-wils superdemocratisch toets- en controleerbaar
beleid te voeren. Producenten neigen naar een beleid gebaseerd op verlicht despotisme of naar automatische financiering zonder artistieke bevoogding. Met name Denemarken
wordt gezien als gidsland, de UK Film Council vervult een
voorbeeldfunctie als het gaat om lowbudget films en Frankrijk als het gaat om financiering van nationale films.
Teleurstellend? Die vraag is niet belangrijk. Wat houdt
ons tegen de volgende ThinkTank te organiseren? En als de
Europese ThinkTank eerst andere landen aandoet, kunnen
we ook genoeg vragen stellen om onze eigen toekomst
nieuwe energie te geven en wel een gidsland te worden
voor de rest van Europa, bijvoorbeeld door ons bestaande
systeem te perfectioneren en het beter aan de buitenlandse
producenten ‘te verkopen’ of door het roer drastisch om te
gooien. Een voortrekkersfunctie vervult Nederland op het
gebied van drugs-, euthanasie- en abortusbeleid, waterbeheersing en handel, dus waarom niet met filmpolitiek?
Dat lukt alleen als er op z’n minst met respect naar elkaar
geluisterd wordt en iedereen bereid is om ‘out-of-the-box’
te denken.
•
Filmbeeld wil informeren over ontwikkelingen en
achtergronden op het gebied van film in Nederland.
Filmbeeld wordt gedrukt in een oplage van 2100
exemplaren en drie maal per jaar door het Filmfonds
verspreid onder zijn kerndoelgroep: scenaristen,
regisseurs en producenten, overheid en politiek,
branche- en belangenorganisaties en de media. De
mening van geciteerde personen kan afwijken van
de mening of visie van het Filmfonds.
telefoon 020 5707676
fax 020 5707689
e-mail [email protected]
website www.filmfonds.nl
ISSN: 1574-955X
9:B>HH>:K6C=:I;>AB;DC9H>HIL::A:9></
hoofdredactie Jonathan Mees
eindredactie Jojo Oomes
redactieteam Toine Berbers, Ger Bouma, Arnold
Heslenfeld, Kees Ryninks
medewerkers #7 Rebecca Breuer, Cees van Ede,
Martijn de Groot, Thom Hoffman, Ate de Jong,
Franka Meijer, Daan Mens, Dido Michielsen,
Karina Smulders, Maarten Wijdenes, Gamila Ylstra
art direction Lava grafisch ontwerpers, Amsterdam
(Jorgen Koolwijk & Leon Dijkstra)
fotografie Yvonne Witte
druk en lithografie Gravo Offset, Purmerend
Aan de inhoud van deze publicatie kunnen geen
rechten worden ontleend.
• het stimuleren van de filmproductie in
Nederland, met nadruk op kwaliteit en
diversiteit;
• het bevorderen van een goed klimaat voor de
Nederlandse filmcultuur.
Om dit te bereiken geeft het Fonds filmmakers
financiële ondersteuning bij het ontwikkelen,
realiseren en distribueren van films. Het Fonds
is betrokken bij de totstandkoming van lange
speelfilms, documentaire films, experimentele films,
korte films en animatiefilms. Daarnaast heeft het
Fonds geld beschikbaar voor bijzondere activiteiten
op het gebied van film.
Ronald Ockhuysen
Koen van Otterdijk
Willem Schouten
Pieter van Lierop
★★
★★★★
?
★★★★
?
★★★
★★★★★
?
★★★
★★★★
Jos de Putter
Pieter Jan Smit
Mercedes Stalenhoef
Rob Smits
★★★
?
★★
?
★★★
★★★★
?
?
★★★
?
★★★
★★★
?
?
?
?
★★★★
★★★
?
?
?
?
?
?
★★★
?
★★★★
?
★★★★
★★★
★★★
?
de Volkskrant
★★★
?
?
★★
?
FilmValley
★★
★★★★
?
?
★★★★★
Spits
★★
★★★★
?
?
?
GPD Dagbladen
André Nientied
★★★
★★★★
★★
?
★★★★
Nieuwe Revu
Jan Pieter Ekker
de Volkskrant
★★
★★★
★★★
★★
★★★
Het Parool
★★★
★★★
?
?
★★★
Algemeen Dagblad
Mischa Alexander
David Lammers
Arend Steenbergen
Johan Nijenhuis
Fien Troch
HE::A;>AB
Sportman van de Eeuw
Langer Licht (De Oversteek)
Don
ZOOP in India
Een Ander zijn Geluk
Jos van der Burg
A424=B4=C4=B2>A4
Ab Zagt
8DAD;DCG:8:CH:CI:CH8DG:
;>AB7::A9>H::CJ>I<6K:K6C/
Het Nederlands Fonds voor de Film
Jan Luykenstraat 2
1071 CM Amsterdam
9D8JB:CI6>G:
How many Roads
L’Ami Hollandais
Ik wil nooit beroemd worden
Jungle Rudy
0 = zeer slecht ★ = slecht ★★ = matig ★★★ = redelijk ★★★★ = goed ★★★★★ = zeer goed ? = niet gezien
74CE4A;434=
74A;4453
Een van de leuke dingen aan spelen
in een film is dat je soms iets moet
leren wat je nog nooit hebt gedaan,
omdat het personage dat je speelt
een bepaald beroep heeft, een andere
taal spreekt, heel goed kan kunstschaatsen, paardrijden of wat dan ook.
In de film Wolfsbergen van Nanouk
Leopold, die we voor de zomer hebben gedraaid, speel ik een altvioliste.
Iemand dus die heel goed altviool
kan spelen!
Nu heb ik van mijn twaalfde tot mijn
zestiende een poging gedaan cello
te leren spelen. Ik zeg een poging,
want het was geen goed huwelijk
tussen mij en de cello. Toen ik er op
mijn twaalfde aan begon, vond ik het
geweldig. Mijn ouders huurden een
cello voor me en ik vond hem prachtig.
Bovendien was het bijzonder interessant om met een cello op mijn rug door
de stad te lopen als het-meisje-metde-cello.
Maar toen begonnen de lessen en al
snel merkte ik dat het bijzonder moeilijk is om überhaupt een enigszins
draaglijk geluid uit de cello te krijgen,
laat staan er een prachtig muziekstuk
op te spelen. Een grote teleurstelling.
Langzaam brokkelde het romantische
beeld van het-meisje-met-de-cello af
tot er na vier jaar ploeteren niets meer
van over was en ik mijn cellomislukking diep in mijn herinnering liet
wegzakken.
Toen Nanouk mij bij onze eerste ontmoeting vertelde dat ik in haar film
een concertvioliste zou spelen, dacht
ik dan ook niet meteen aan mijn
geschiedenis met de strijkinstrumenten, maar riep ik enthousiast dat het
me een enorme uitdaging leek en
dat ik niet kon wachten om eraan te
beginnen. Ik zou maar twee maanden
de tijd hebben om met de altviool te
oefenen, voordat we de scène in de
concertzaal zouden opnemen. Er werd
van mij niet verwacht dat ik heel goed
altviool zou kunnen spelen, maar wel
dat ik zou leren hoe ik de viool en de
strijkstok professioneel moest vasthouden. Ik diende het muziekstuk zo
te kunnen meestrijken, dat het leek
=:I96<7D:@
TEKST: KARINA SMULDERS
BEELD: JAAP VRENEGOOR, CIRCE FILMS
(&
alsof ik daadwerkelijk muziek maakte.
Ik kreeg een prachtige altviool en op
de dag van de eerste les bond ik de
vioolkoffer op mijn rug en stapte ik op
mijn fiets. Een heroïsch gevoel maakte
zich van mij meester. Het gevoel van
het-meisje-met-de-viool…
De angst sloeg me om het hart. De
herinnering aan mijn celloverleden
drong zich onafwendbaar aan mij op.
Het zweet brak me uit: ik zag mezelf
zitten als twaalfjarige met een verkeerde spijkerbroek en vrolijke gympen. Een gefrustreerd meisje dat vergeefs op een prachtig instrument zit te
zagen. Ik begon langzamer te fietsen
en smoezen te bedenken om onder de
vioolles uit te komen, maar omdat ik
geen twaalf meer ben, trof ik mezelf
tien minuten later aan op de stoep van
mijn vioollerares.
Om een lang verhaal kort te maken: na
veel geploeter kreeg ik het voor elkaar
om geloofwaardig te doen alsof. En
eindelijk, eindelijk was ik tijdens de
gevreesde opname voor één dag:
het-meisje-met-de-viool.
•
*8*)*61&3)743)7:446)*.12+*1.(.8**6843)*678&&3)*2&0*67
2*8-9356*[email protected]*8./)*37-*8*)*61&3)7.12*78.:&1
*>*A1270;&2*384878&3)2*8**3'./)6&,*:&3-*8*)*61&3)743)7:446)*.12;;;A12+43)731./0:446)*:*6843.3,7)&8&45;;;A12+*78.:&131
6*[email protected]*7
&3,* 5**1A12
Ober:&36*,.77*96
*37(*3&6.781*<:&3
$&62*6)&2*3564)9(*38
6&3.*8.12&6(:&3
$&62*6)&2
45*3.3,7A12
SL8N8:&36*,.77*967*3
7(*3&6.78*36&30:&3
*14:*3);.3#.77*6*3
564)9(*38&,*78**.12
&68.3&,*78**
Nachtrit:&36*,.77*96
&3&*(-97-8&3
7(*3&6.786&30=.''*37
*3564)9(*38$&8*61&3)
.12&3:&3)*6%&3)*3
$.1&384*0*12&3
6*[email protected]*7&3,*
4(92*38&.6*7
Pretpark Nederland:&3
6*,.77*96.(-.*1:&365
*3564)9(*38*&2.1.*
:*1.*3&37*3
Ave Maria:&36*,.77*96
49(-0&:&36&0*1*3
564)9(*38,243).12
!*1*:.7.43&33*0*
441&&6)&37)*$**67
&37)*$41+
The Dutch touch:&3
6*,.77*96"16.0**12*6
*3564)9(*38,243)
.12!*1*:.7.43&33*0*
441&&6)&37)*$**67
&37)*$41+
Forever:&36*,.77*96*))=
43.,2&33*3564)9(*38
4'47.127&62*34'47
7148A12
Blond, blue eyes:&3
6*,.77*96 .243*)*#6.*7
*3564)9(*38&,*78**.12
&68.3&,*78**
Dealing and Wheeling In
Small Arms:&36*,.77*96
&3)*66&3(0*3*3
564)9(*38 &3)*66&3(0*3
.12
Tiengemeten 2001-2006:&3
6*,.77*96.,3& .30**3
564)9(*38 .12.,3&
.30*
6*[email protected]*73.2&8.*
*33)*6>4*0
38;.00*1.3,
Mortel:&36*,.77*96*2(4
412&3*3564)9(*38
44:*7&38.*3*)*6443
Lost Cargo:&36*,.77*967
.*8*63,*17A2*61.7
*3564)9(*38.1978*6
64)9(8.4376349)
./0*3**68:&34*8-*2
*3.(-.*1 3./)*67
Hard Boiled Chicken:&3
6*,.77*966/&3$.17(-98
*3564)9(*38.1978*6
64)9(8.4376349)
./0*3.(-.*1 3./)*67*3
47&6.*3&37*3
The Aroma of Tea:&3
6*,.77*96.(-&*19)40)*
$.8*3564)9(*38.3?!?
.12564)908.*$.11*2
!-./77*3
Marzipan:&36*,.77*96
&641.3&*.<*3564)9(*38
&641.3&*.<
Surveillance Room:&3
6*,.77*96.(-.*1 3./)*67
*3564)9(*38.1978*6
64)9(8.4376349)./0*3
Bezoek aan het vrachtschip
:&36*,.77*96466.8 84112&3
*3564)9(*38 8.(-8.3,"3.8
&=243):&3)*6&&./
!
Turkse chick:&36*,.77*96
4)*;./06./37*3
564)9(*3848*1.127
*64*3*0*66&37:&3
*78*1
Birthday Boy:&36*,.77*96
-6.7$.8(-*11*3
564)9(*3862&).114.12
3)6?47
Blondje:&36*,.77*96
&3=&*1 9,&;&6&*3
564)9(*38*22.3,.12
*438.3**8.84478)*
#6.*7
Dummy:&36*,.77*96
.*)*6.0:&344./*3*3
564)9(*38&2.1=++&.6
.127 &33&&'*6=)*
43,*1446836978
De Getuige:&36*,.77*96
6.0)*69=3*3564)9(*38
7;&8*6.12&6(&6=
Naakt:&36*,.77*9671'*68
&3:&3**7.*)*6.0
''.3,**3564)9(*38&0*
!#78-*6:&3**9;*3
41&3)&)*4*6
Penvriendin:&36*,.77*96
*11*478-92&*3
564)9(*38466.34
38*68&.32*38:4
4461&3)*6
Raak:&36*,.77*96&364
2.872&3*3564)9(*38
7;&8*6.12&6(&6=
Worst:&36*,.77*96;&1)
*9;7-&*3564)9(*38
,243).12!#&37)*
$**67&37)*$41+
Het Zusje:&36*,.77*96
&6(4:&3*++*3*3
564)9(*38*22.3,.12
*438.3**8.84478)*
#6.*7
3*.,-8 8&3)
Absolutely positive:&3
6*,.77*96&8*64;3*3
564)9(*38*22.3,.12
*438.3**8.84478)*
#6.*7
Afdwalen:&36*,.77*96-6.7
$*78*3)465*3564)9(*38
48*1.127*64*3*0*6
6&37:&3*78*1
De vogelaar:&36*,.77*96
11*3142*3564)9(*38
48*1.127*64*3*0*6
6&37:&3*78*1
Divina gloria:&36*,.77*96
.(-.*1:&365*3
564)9(*38950.3.12
3)6?!**1*3 &3)*6:&3
*967.*8*69./5*67
Zomerdag:&36*,.77*96
&60)*14**3564)9(*38
950.3.123)6?!**1*3
&3)*6:&3*967.*8*6
9./5*67
Kinkerstraat:&36*,.77*96
&7(&1* .2437*3
564)9(*38950.3.12
3)6?!**1*3 &3)*6:&3
*967.*8*69./5*67
Shahram en Abbas:&3
6*,.77*96*2=:&3
*9,8*3*3564)9(*38
*22.3,.12*438.3*
*8.84478)*#6.*7
Subiet! :&36*,.77*96
.243*:&3977*1)465*3
564)9(*38*22.3,.12
*438.3**8.84478)*
#6.*7
Blindgangers:&36*,.77*96
!&1191&- (-;&'*3
564)9(*3848*1.127
*64*3*0*66&37:&3
*78*1
6*[email protected]*7:*6=
5.(896*8*117&7846=
Anderman:&36*,.77*96
&&5:&3*97)*3*3
564)9(*387;&8*6.127
&6(&6=
Happy end:&36*,.77*96
&6*14.3,*3564)9(*38
468&&1*).& .243*:&3
)*64*0
De 9 levens van mijn auto
:&36*,.77*96786.)977.30
*3564)9(*38#41=&.127
*3.7#&71.33*0* 2.87
Wegwerkers:&36*,.77*96
*''.*1*./3*3564)9(*38
4&6.3,.1274=&2*7
&3&872&

F0B 64C4:4=3 - Franka Meijer

Commentaren

Transcriptie

Vergelijkbare documenten

Ga naar www.imdb.com en typ de film in die je wilt

is een film te spannend? kijk er dan niet naar! of zeg tegen jezelf: het

filmladder - Filmhuis Lumen

DOCUCAFÉ

TV-Theek Gids

Invitation 23 september 2016

Gedicht 2.6.6 Kussen lichaam Zoals in een film Met open mond De

mollerinfo 9 2014 2015

Hollywoodster zonder kunstgrepen

1 aug. t/m 7 aug.